Zajedničko u dva vrijedna projekta, koji se tiču mora i čiste morske vode, PPOV i Osmoza čiji pogubni efekti deceniju kasnije potresaju lokalnu upravu je odabir istog partnera, njemačke kompanije WTE (Wasertechnik GmbH), koja je dio austrijskog konzorcijuma EVN grupe. Ova kompanija je ostavila Budvi afere, nedovršena ili potpuno neupotrebljiva postrojenja i milionska dugovanja

Među mnogim aferama bivše lokalne uprave u Budvi, čiji su funkcioneri označeni kao članovi organizovane kriminalne grupe kojom je rukovodio bivši funkcioner DPS-a  Svetozar Marović, kojima je budžet  opštine olakšan za stotine miliona eura, izdvajaju se dva projekta, a oba se tiču mora i čiste morske vode. Izdvajaju se po obimu pohare građana Budve, po biografijama strateških partnera i scenarijima za izvlačenje novca iz bogate budvanske kase i mogli bi poslužiti kao dobar scenario za seriju kriminalističkih filmova sa predivnim autentičnim lokacijama.

Riječ je o dva projekta koji su Opštinu Budva do sada koštali više od 130.000 miliona eura. Prvi, projekat Osmoza osmišljen je za preradu slane morske vode u slatku, pogodnu i za piće,d ok se drugi odnosi na preradu otpadnih, kanalizacionih voda koje se potom čiste ispuštaju u more. Zajedničko u oba projekta čiji pogubni efekti deceniju kasnije potresaju lokalnu upravu jee odabir istog partnera, njemačke kompanije WTE (Wasertechnik GmbH), koja je dio austrijskog konzorcijuma EVN grupe. Ova kompanija koja se vrlo brzo prilagodila domaćem  načinu korupcionaškog poslovanja ostavila je Budvi afere, nedovršena ili potpuno neupotrebljiva postrojenja i milionska dugovanja.  Oba projekta, i Osmoza i PPOV pod istragom su Specijalnog tužilaštva.

Projekat desalinizacije morske vode iz 2008 godine promovisan kao epohalan poduhvat tadašnje lokalne urpave na čelu sa Rajkom Kuljačom, najavljivan je i kao prvi takav projekat na Balkanu. Posao izgradnje dobila je firma Montenegro Osmoza, anonimnih makedonskih državljana. Postrojenje je koštalo 8 miliona eura, ali nikada nije proradilo u punom kapacitetu. Budvanska avantura oko desalinizacije predstavlja jedan od najzamršenijih poslova u kome je teško ući u trag novca koji je završavao u privatnim džepovima. Nazivi firmi koje gazduju postrojenjem ubrzano se mijenjaju a sa njima i njihovi vlasnici. Montenegro Osmoza netragom nestaje, njeno mjesto zauzima nova firma, „WTE Desalinizacija morske vode“, sestra frima WTE koja ulazi u posao za izradu postrojenja za preradu otpadnih voda (PPOV) u Bečićima. WTE Desalinizacija podiže kredit od 5,3 miliona eura kod Hipo Alpe Adria banke. Nedugo zatim u posao desalinizacije na Rtu Zavala ulazi firma Mediteran WTE i sa njom španski državljanin Ruben Salgado Eskudero. Ovo je najzanimljivij zaplet u akciji desalinizacije morske vode u Budvi.  Eskudero je fotograf, rođen u Madridu, živi u Majnmaru sa kojim Opština osniva zajedničku  firmuu kojoj je pored osnivača sa udjelom od 50 odsto kapitala, Španac ujedno i ovlašćeni zastupnik iste. Na pitanjagrađana otkud on u Budvi i ko ga je doveo, ni 12 godina kasnije nema pravog odgovora. Kako je vlast u Budvi za poslovnog partnera izabrala anonimnog španskog fotografa. O čemu su razmišljali odbornici lokalnog parlamenta iz redova DPS-SDP kada su uoči nove 2009. godine većinom glasova podržali udruživanje Opštine sa firmom  Rubena Eskudera.

Odbornici suistoga dana izglasali odluku o pružanju garancija na zaduživanje Eskuderove firme u ukupnom iznosu od 8,3 miliona eura. Na onih 5,3 miliona kredita WTE Desalinizacija, koje je Eskudero velikodušno preuzeo na sebe, plus dodatnih 3 miliona. Strateški partner Opštine misteriozno nestaje, Budvi ostaju milionski dugovi koje godinama plaća. Projekat desalinizacije prerastao je u aferu „Osmoza“ kojom se duže vrijeme bavi Specijalno državno tužilaštvo, istražujući posebno ulogu Marovićeve firme Moninvest u cijeloj priči. Objekti fabrike Osmoza napušteni i oronuli sa opremom koju je zahvatila rđa, dominiraju zalivom sa zaravni Rta Zavala, kao spomenik još jednoj zaludnoj investiciji i nezapamćenoj korupciji budvanskih čelnika.

Sa druge strane Zavale, od drugog posla koji je vodila WTE, Budvi trenutno prijeti ekološka katastrofa. Radnici kompanije WTE/EVN napustili su postrojenje za tretman otpadnih voda u naselju Vještice i sa sobom odnijeli kompletnu dokumentaciju. Njemci su napustili postrojenje prije dogovorenog roka i prekršili protokol kojim je predviđeno da postrojenje bude predato poslednjeg dana marta, do kada bi se u Budvi obučio kadar za upravljanje kolektorom.Za sobom su ostavili neispravan podmorski ispust u moru pored rta Zavala, na kome u more odlaze neprečišćene otpadne vode. Bečićima i cijelom budvanskom zalivu prijeti ozbiljno zagađenje mora. Fekalije u moru – bio bi to pravi epilog višegodišnje besprizorne pohare budvanske gradske kase, divan prizor učinka bivše vladajuće elite koja nije pravedno kažnjena za svoja nepočinstva.

Opština i WTE spore se oko toga koliko je novca uloženo u izgradnju postrojenja. Kapitalni projekat Opštine Budva prerasta u međunarodnu aferu u kojoj će se tek potezati arbitražei nove procjene. Nezavisni procjenitelji već su utvrdili da je na postrojenje utrošeno oko 36 miliona eura, upola manje od sume poredviđene ugovorom, što u WTE nisu prihvatili. Opština je do sada na ime duga uplatila oko 14 miliona eura u korist WTE. Međutim, njemačko-austrijski koncern aktivirao je krajem prošle godine državne garancije u iznosu od 29,3  miliona eura koje je Vlada isplatila. Nad sudbinom gradske kase nadnila se opasnost aktiviranja i druge garancije date od strane Opštine u iznosu od 66 miliona eura, koju je potpisao tadašnji predsjednik Rajko Kuljača.

Posao izgradnje PPOV najskuplji je infrastrukturni projekat Opštine Budva, ali i pored milionskih ulaganja nije donio ugovorene koristi za Opštinu. Postrojenje tretira otpadne vode samo Budve i Bečića, ostali djelovi opštine, Sveti Stefan, Patrovac i Buljarica nisu njime obuhvaćeni iako je ugovoromto bilo predviđeno.

Prema izvještaju Državne revizorske institucije o reviziji završnog računa za 2014. godinu ukupan dug Opštine za PPOV iznosio je 121 milion eura, od čega se 65 miliona odnosi na glavnicu kredita podignutog za izgradnju postrojenja a 32 miliona na kamate kredita kojeg će Opština vraćati do 2034. godine.

Grupa WTE/EVN  je neslavno napustila Bečiće ostavljajući postrojenje u neispravnom stanju uprkos tome što je do sada od Opštine i Vlade naplatila više od 40 miliona eura. Bila je umiješana u korupciju o čemu svjedoči iskaz bivšeg direktora WTE u Crnoj Gori, Gintera Fausta pred Specijalnim tužilaštvom, po kojem je njegova firma učestvovala u korupciji u iznosu od 3 miliona eura, koji su iplaćeni šefu budvanske OKG, za vraćanje njegovih osobnih dugova. Faust je potpisao sporazum o priznanju krivice, pa ako su u renomiranoj njemačkoj kompaniji svjesno učestvovali u korupciji na štetu građana Budve, nije jasno njihovo afektivno napuštanje posla prije roka.

Branka PLAMENAC