Prema saopštenju arapske kompanije, najviše ih je zaboljela odluka Vlade da zabrani skladištenje cigareta u takozvanoj „slobodnoj zoni“ Luke Bar. Vlada je krajem jula donijela takvu odluku, a zaključkom je, između ostalog, zatražila i uvođenje pojačanog nadzora u Slobodnoj zoni Novi duvanski kombinat
Duvanski kombinat se gasi. Tako su prije nekoliko dana saopštili predstavnici većinskog vlasnika Novog duvanskog kombinata, kompanije iz Ujedinjenih Arapskih Emirata – Grand lnternational FZ-LLC. Menadžer kompanije Grand International FZ-LLC Ahmad Ibrahim Hamdan kaže da je kompanija sada u procesu prestanka obavljanja svoje djelatnosti.
Tako će, prema najavama, prestati proizvodnja duvana, koja u Podgorici postoji od 1903. godine, kada je kralj Nikola osnovao fabriku Monopol duvana. Kasnije je to privredno društvo promijenilo mnogo oblika organizovanja i imena, a posljednje je Novi duvanski kombinat Podgorica (NDKP), pod kojim posluje i danas. Njega su osnovali Vlada Crne Gore i Glavni grad Podgorica, nakon što je u stečaj otišao stari Duvanski kombinat. Njegova imovina prodata je građevinskom preduzeću Zetagradnja. Danas na mjestu, gdje je nekada bila fabrika, niče novi stambeni kvart.
Arapska kompanija preuzela je duvanski kombinat 2016. Jedina se prijavila na tenderu za dokapitalizaciju NDKP-a. Ponudila je ulaganje od 20 miliona eura i zapošljavanje 75 radnika. Zaposlili su šezdesetak radnika. Krajem maja 2018. godine počeli su sa probnom proizvodnjom, dok krajem septembra 2019. godine na dvije proizvodne linije počinju sa proizvodnjom cigareta. Kompanija Grand International FZ-LLC u julu ove godine kupila je i dio akcija u duvanskom kombunatu od Glavnog grada za nešto više do dva miliona eura. Vlada Crne Gore vlasnik je 1,16 odsto akcija. Međutim, firma je cijelo vrijeme poslovala sa gubitkom, a 2020. godinu završili su sa gubitkom od 3,4 miliona eura.
Interesantno, Glavni grad je prodao svoje akcije u Duvanskom kombinatu dan nakon što je potpredsjednik Vlade Dritan Abazović saopštio da su inspektori počeli kontrolu tog preduzeća, po nalogu bivšeg rukovodioca Uprave prihoda i carina Aleksandra Damjanovića. Odluku o prodaji akcija su obrazložili lošim poslovanjem tog preduzeća u prošloj godini. Novac od prodaje će, kako je tada saopšteno, iskoristiti za razvojne projekte.
Prema saopštenju arapske kompanije, najviše ih je zaboljela odluka Vlade da zabrani skladištenje cigareta u takozvanoj „slobodnoj zoni“ Luke Bar. Vlada je krajem jula donijela takvu odluku, a zaključkom je, između ostalog, zatražila i uvođenje pojačanog nadzora u Slobodnoj zoni Novi duvanski kombinat. Iz preduzeća su saopštili da su više puta bili predmet kontrole carinskih organa i Poreske uprave.
,,Nakon čega nijesu utvrđene bilo kakve nepravilnosti, niti date primjedbe. Takođe, bili smo i predmet kontrole međunarodne organizacije koja se bavi borbom protiv krijumčarenja cigareta – OLAF, koja je dala pozitivno mišljenje na naše poslovanje. Nažalost, Grand International FZ-LLC i mendžment Novog duvanskog kombinata nije naišao na razumijevanje i podršku od strane Vlade Crne Gore. Obraćajući se u više navrata zvaničnim dopisima i propratnom dokumentacijom, a u vezi sa našim budućim investicijama i zainteresovanošću za otkup vlasničkog udjela države u Novom duvanskom kombinatu, unapređenjem i razvojem proizvodnje duvana, rješavanjem pitanja otpada, kao i nekih pitanja vezano za funkcionisanje Slobodne zone u skladu sa međunarodnim standardima, nijesmo dobili nijednu povratnu informaciju, kao ni odgovor na bilo koje zvanično obraćanje”, navodi Hamdan u pismu premijeru Zdravku Krivokapiću.
U Vladi, prema informacijama Monitora, sumnjaju da se i u Novom duvanskom kombinatu odvijaju nelegalne aktivnosti povezane sa švercom cigareta. Ali još nema zvaničnih saopštenja šta su pokazale brojne kontrole poslovanja NDKP-a. Zbog toga su, na predlog Damjanovića, naložili pojačan nadzor ovog preduzeća. To je ranije javno rekao i Abazović.
,,Veoma sam zahvalan direktoru UPC Aleksandru Damjanoviću jer su njegova ažurnost i kadrovske promjene koje je napravio odmah rezultirale otkrivanjem nelegalnih aktivnosti. Službenici UPC već po njegovom nalogu kontrolišu poslovanje Novog duvanskog kombinata, zbog sumnji da se i tamo obavljaju nelegalne aktivnosti”, rekao je Abazović.
Duvanski kombinat se decenijama veže za šverc cigareta, u domaćim i u inostranim izvještajima. OLAF, služba za borbu protiv prevara EU pisala je da su velike količine falsifikovanih cigareta izlazile iz Duvanskog kombinata Podgorica (DKP) i potom prebacivane libijskim švercerima koji su ih dalje distribuirali ilegalno širom Severne Afrike. Pojedini članovi Vlade sumnjaju da su ovakve aktivnosti nastavljene i u novoj kompaniji.
To se pokazalo i 2017. godine, kada je uhapšen prvi predsjednik Borda direktora NDKP Isat Boljević. On je godinu kasnije sa Specijalnim državnim tužilaštvom sklopio sporazum o priznanju krivice za šverc cigareta vrijednih skoro četiri miliona eura. Tužilaštvo je Boljevića konkretno teretilo za zloupotrebu u privrednom poslovanju. On se pod lupom istražnih organa našao nakon što je policija u magacinu kod Tuzi zaplijenila cigarete virdžinija i mak čija se vrijednost procjenjuje na skoro četiri miliona eura. Nakon zapljene cigareta zatražili su njegovo saslušanje zbog saznanja da je upravo on zakupac magacina na Karabuškom polju, gdje su nađene cigarete bez akciznih markica. Boljević je smijenjen iz Borda direktora nakon ove afere. To je bacilo mrlju na poslovanje NDKP-a.
U pismu, koje je kompanija uputila premijeru, se navodi i da su za njih „jako iznenađujuće i zabrinjavajuće“ objave u crnogorskim medijima koji su ih predstavili kao kompaniju pod sumnjom da se bavi nelegalnim aktivnostima. Tvrde da su i dalje prema Vladi „otvoreni za razgovor“.
„Ponašanje carinskih službenika u okviru Slobodne zone prema zaposlenima u Novom duvanskom kombinatu postalo je jako agresivno i neprofesionalno o čemu svjedoči i dopis koji je upućen v.d. direktoru Uprave prihoda i carine od strane izvršne direktorice Novog duvanskog kombinata, na koji smo do današnjeg dana ostali bez odgovora. Takođe, naglašavamo da carinski službenici koji nadgledaju Slobodnu zonu imaju dvedesetčetvoročasovni nadzor, kako fizički tako i video, neograničen pristup i pregled svih kretanja materijala i proizvoda unutar i izvan Slobodne zone. Grand International FZ-LLC će sprovesti sve aktivnosti u skladu sa zakonskom regulativom vezano za prestanak obavljanja osnovne djelatnosti i ponuditi kvalifikovanim zaposlenima iz određene struke u Novom duvanskom kombinatu da mogu nastaviti sa radom u našim kompanijama u inostranstvu”, navodi se u pismu.
U Vladi Crne Gore, prema informaciji Monitora, još nemaju konsenzus oko Novog duvanskog kombinata. Neki članovi Vlade različito gledaju i na zatvaranje „slobodne zone“ u Baru za skladištenje cigareta. O tome će se raspravljati na narednoj sjednici Vlade Crne Gore.
Šverc iz Crne Gore EU koštao 70 miliona eura
Evropska kancelarija za suzbijanje prevara (OLAF) godinama je upozoravala na kriminalne poslove na Balkanu, a posebno na šverc cigareta preko Crne Gore, uključujući preko Luke Bar. Po Izvještaju te EU institucije, samo u periodu od 2014. do 2017. godine šverc cigareta iz Luke Bar Evropsku uniju ,,koštao je” oko 70 miliona eura. Odnosno, toliko je iznosila šteta evropskom budžetu zbog ovih ileganih aktivnosti.
U Izvještaju OLAF-a navodi se da je od početka 2015. godine uhvaćeno osam brodova na kojim su cigarete natovarene u Luci Bar. Ta plovila zaustavljena su u Grčkoj i Španiji. Od ovih osam brodova šest je putovalo za Libiju. Izvještaj Evropske komisije za Crnu Goru za 2020. godinu ukazuje na kontinuirana pitanja oko ilegalnog prometa duvanskih proizvoda koji ulaze u EU iz zone slobodne trgovine u Luci Bar. Iz Evropske unije su ranije isticali i da su zabrinuti zbog postojanja slobodne zone za trgovinu duvanom kod Podgorice.
Ivan ČAĐENOVIĆ
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice