Automobili Vijesti 14. i 24. jula zapaljeni, ne zna se ko je to uradio; u međuvremenu, između dvije paljevine, Veselin Veljović, v.d. direktora Uprave policije (UP), požurio sa tvrdnjom o „izolovanom događaju”. Iz Vijesti su odbili inicijativu premijera Igora Lukšića o razgovoru sa predstavnicima policije. Jer, nemaju „ni minimum povjerenja u direktora UP” a „postoji desetak drastičnih slučajeva progona i atakovanja na Vijesti u mandatu Veljovića, u čemu je on direktno učestvovao”

Kao da je čekao baš taj povod, a sagledavši se u trećem licu jedinine – što je indikator sam po sebi – Veljović u saopštenju za javnost 25. jula piše: „Prateći priloge i tekstove koji se u posljednje vrijeme sinhronizovano plasiraju jasno mi je da se radi o smišljenoj i organizovanoj kampanji, sa poznatim ulogama, čiji je cilj da se i ovakvim, očiglednim izmišljotinama spriječi reizbor direktora UP”.

Šef policije, umjesto da zasuče rukave i riješi smišljenu i organizovanu kampanju paljevine automobila najuticajnijeg dnevnog lista, prati „priloge i tekstove” i šepuri se „mjerljivim rezultatima”. Objašnjava da su „najbolji u protekloj deceniji”.

Veljovićevi „mjerljivi rezultati” pohranjeni su u Izvještaju o radu koji jedanput godišnje predstavi Odboru za bezbjednost i odbranu. Tim parlamentarnim tijelom predsjedava Melvudin Nuhodžić, popularni Meco, diplomirao na smjeru ONO i DSZ – oficir u rezervi, dakle Veljovićev kolega. I tu se, uz pomoć glasačke DPS-SDP ekipe, iscrpljuje javna provjera podataka šefa UP o svome radu.

Evo, par godina šef UP ritualno maše tim pismenima o „najboljim rezultatima u protekloj deceniji”, mada nije poznato koje podatke koristi za upoređivanje jer su statističke činjenice o radu policije javnosti dostupne počevši od 2003. godine. Kako se radilo prije toga, ostaje da nagađamo.

Uostalom, nije li Duško Marković, vicepremijer, 4. aprila kao predsjedavajući Nacionalne komisije za praćenje Akcionog plana za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala saopštio da je „statistika majka svih laži”. Marković je zapravo komentarisao tvrdnju v.d. direktora UP izrečenu na sastanku Nacionalne komisije kako „statistika pokazuje da svakim danom sve više raste povjerenje u policiju”!

Ostavimo da komšije iz Podbišća usaglase epistemiološke temelje statistike. Ocjene i cifre iz Veljovićevih Izvještaja bi trebale dati potporu njegovim tvrdnjama kako stopa kriminaliteta iz godine u godinu opada, dok istovremeno raste broj riješenih krivičnih djela. Veljovićevom leksikom rečeno, ako je UP 2009. radila „apsolutno profesionalno”, onda je 2010. radila „apsolutno profesionalnije”.

Osmotrimo činjenice. Iako od 2008. postoji Forenzički centar u Danilovgradu, sa visokim troškovima održavanja i razvoja, nije primjećeno dramatično poboljšanje rezultata rada UP. Niti su rasvijetljena neka od poznatih ubistava iz prošlosti.

Sofisticirana kriminalistička tehnika najčešće je beskorisna u crnogorskoj policijskoj praksi ukoliko se – što je čest slučaj – dokazi na terenu prikupljaju na nestručan način i takvi se na obradu dostave Forenzičkom centru. Između nestručnog prikupljanja tragova zločina i krivičnog djela prikrivanja zločina – suštinske razlike nema.

Ogromna većina policajaca čini strukturu koja od profesionalnih referenci ima tromjesječne kurseve, dok nekoliko desetina pitomaca Policijske akademije koji diplomiraju svake godine veoma teško dobijaju posao u UP. Samo 0,1 odsto policijskih službenika pohađalo je osnovnu obuku koja obuhvata normativne policijske metode, poput ljudskih prava i tematike „policija u zajednici”.

Menadžment UP je infiltriran oficirima, bivšim specijalcima, bez kvalifikacija iz oblasti kriminalistike, ukratko – policijskim analfabetama. Ne čudi da se i u izvještaju o reformi policije OEBS-a za 2010. govori kako je unutar „UP prisutna stara, predreformistička vojnička kultura”.

Stručne mogućnosti menadžmenta UP prikazane su u noći 1. na 2. septembar 2005, kada je Veljović još komandovao Specijalnom antiterorističkom jedinicom (SAJ) a očekivao se njegov izbor za šefa policije.

Sa oko 100 specijalaca je upao u Zavod za izvršenje krivičnih sankcija (ZIKS) u Spužu radi, kako je saopšteno, „pretresanja spavaona u okviru istrage ubistva načelnika MUP-a Slavoljuba Šćekića”. Bivši direktor ZIKS-a Dragan Pajović, koji je ubrzo nakon incidenta smijenjen, rekao je da su specijalci razoružali zatvorske stražare, zabranili im da prisustvuju pretresu i potom pretukli 31 pritvorenika!

Specijalci su u tom džumbusu zaplijenili devet mobilnih telefona, „više metalnih predmeta”, itd. A onda se desi da jedan bivši specijalac, Miljan Perović, sada višegodišnji načelnik Sektora za obezbjeđenje ličnosti i objekata UP, promijeni iskaz iz istrage i na suđenju ne tereti zbog prijetnje okrivljenog (sada pravosnažno osuđenog) za organizovanje ubistva Slavoljuba Šćekića!

No, zasluge iz SAJ-a su izgleda i najbitnija invokacija za Veljovića i njegove oficire koji se godinama lažno predstavljaju kao policajci od zanata. Milo Đukanović je u maju za Televiziju Crne Gore saopštio kako će u njegovoj partiji znati da cijene da je januara 1998. Veljović bio ispred zgrade Vlade, „kad su huligani došli da je sruše”.

„To ćemo cijeniti, kao što cijenimo sve ono što je radio u međuvremenu i što profesionalno obavlja svoju dužnost”, naveo Đukanović.

Suštinski primjer te „profesionalnosti” je da je v.d. direktora UP nedavno odbio da se decidno izjasni da li bi, ukoliko dobije zakonom propisan nalog, uhapsio građanina Mila Đukanovića.

Prilozi za biografiju

NERIJEŠENA UBISTVA: Tokom mandata sadašnjeg v.d. direktora UP odigrala su se nerasvijetljena ubistva u mafijaškom stilu: Srđana Vojičića (Podgorica, 2006), Dejana Đukovića (Kotor, 2009), Ivice Šćepanovića (Budva, 2011), Dragana Bećirovića (Budva, 2011).

Kontroverzni biznismen, Dragan Dudić, ubijen je u Kotoru 30. maja 2010. Iako se ubica, Ivan Vračar, branio ćutanjem, direktor UP sjutradan izjavio kako se „radi o osveti” zbog smaknuća Dejana Đukovića – ubistva koje nije rasvijetljeno. Okrivljeni Vračar je progovorio marta ove godine u procesu pred Višim sudom u Podgorici i kazao kako su mu policijski inspektori u Kotoru, nakon Đukovićevog ubistva, rekli da iza zločina stoji Dudić i da je on sljedeća žrtva.

„MONTENEGROERLAJNZ”: UP je sredinom 2006. procesuirala krivičnu prijavu protiv direktora Montenegroerlajnza i njegovog pomoćnika. Sa početnih preko 40 miliona, optužbe za pronevjeru tokom narednih godina spuštene na sumu čak stotinu puta manju, ispod pola miliona. Ljetos je krivična prijava odbačena. Veljović je tim povodom optužio neimenovane centre moći zbog propasti njegove istrage, no nikoga, iako je zakonom obavezan, nije procesuirao zbog krivičnog djela ometanja pravde.

„ORLOV LET”: Brojni uhapšenici, Albanci iz Malesije, u policijskoj akciji Orlov let 2006. su tvrdili da su brutalno tučeni u podgoričkoj „betonjerci” i u drugim objektima, zatim moreni glađu i žeđu; postoje sudski zapisnici da su dva ili tri dana od hapšenja pred istražnog sudiju izvođeni sa otvorenim ranama od povreda.

PRISLUŠKIVANJA: UP od 2007. do proljetos imala nezakonite ugovore sa provajderima mobilne telefonije i interneta kojima je, bez mehanizama makar fingirane spoljne kontrole, primjenjivala MTN (mjere tajnog nadzora) i prisluškivala crnogorske građane – što je praksa nezabilježena od Brionskog plenuma 1966. godine. UP je na taj način teško kršila temeljna ljudska i građanska prava garantovana Ustavom.

PREMLAĆIVANJE: Bivši policajac Aleksandar Pejanović je 2008. brutalno pretučen u „betonjerci”, što je potvrđeno pravosnažnom sudskom presudom o prekoračenju ovlašćenja policijskih službenika. Veljović je na Odboru za bezbjednost i odbranu prethodno tvrdio da se sa Pejanovićem „u podgoričkom Centru bezbjednosti postupalo u skladu sa zakonom i nije bilo prekoraćenja ovlašćenja”.

DARKO ŠARIĆ: Najpoznatiji balkanski kriminalac u bjekstvu, Darko Šarić, gotovo dvije decenije je poznanik v.d. direktora UP. Veljović je za TV potvrdio da ga lično zna, kao i njegovu porodicu još iz ranih 1990-ih, kada je službovao u Pljevljima, no netačno je kazao da je Šarić tada bio maloljetan. Dok je Šarić krajem 2009. i početkom 2010. boravio u Crnoj Gori, uprkos praksi nelegalne primjene MTN-a, Veljović ga nije stavio pod „obradu”. Pravdao se da za to nije imao zakonsku podlogu, iako je Šarić u njegovim izvještajima prethodno bio klasifikovan kao pripadnik organizovanog kriminala a primjenu MTN-a u najmanje oko 20.000 navrata objašnjavao upravo borbom protiv organizovanog kriminala.

POLICIJA NE LOVI „KRUPNE RIBE”: Državna tužiteljka Ranka Čarapić sredinom aprila se požalila Igoru Lukšiću da je UP opstruira. Navodno, problemi postoje u primjeni izmijenjenih odredbi Zakona o krivičnom postupku prema kojim tužilaštvo a ne policija kao do tada vodi krivičnu istragu. Čarapićeva saopštila medijima da većinu ozbiljnijih slučajeva koje tužilaštvo vodi, policija nije inicirala, već „drugi subjekti”.

SAJ: Matična formacija direktora UP je infiltrirana kriminalcima. Aktivni pripadnik SAJ-a Zoran Bulatović je proljetos iz službenog pištolja ubio čovjeka. Komandir u SAJ-u, Miodrag Begić, nepravosnažno je osuđen „zbog zloupotrebe službenog položaja” u aferi trgovine ljudima i organizovanog lanca prostitucije. Još jedan komandir iz SAJ-a, Mirko Banović, zatim Vukosav Damjanović, Jugoslav Raičević i Nenad Krstajić – svi iz SAJ-a, nepravosnažno su osuđen kao akteri krivičnog djela zlostavljanja i mučenja.

POLICIJSKI KRIMINAL: U 2009. i 2010. protiv 75 službenika Veljovićeve policije su podnijete krivične prijave zbog sumnje da su počinili ukupno 131 krivično djelo koje se goni po službenoj dužnosti.

OTKAZI: Grupa policajaca iz Rožaja dobila je otkaze nakon što su objavili da imaju dokaze o učešću njihovih kolega u prekograničnom švercu.

Vladimir JOVANOVIĆ