Cerovićeve emisije su dugo bile najbolji proizvod koji je TV Titograd predstavljala tadašnjem jugoslovenskom auditorijumu. Njihov kvalitet potvrđen je sa pet najvažnijih nagrada na TV festivalima na Bledu i Portorožu iz oblasti dokumentarnog programa. Za TV stvaralaštvo dobio je Trinaestojulsku nagradu. Pisao je hrabre antiratne tekstove devedesetih. Bio je  saradnik Monitora u najtežim danima

Jedan od najznačajnijih crnogorskih televizijskih stvaralaca Rajko Cerović umro je 5. februara u 86. godini.

Cerović je završio Filološki fakultet – Opšta književnost sa teorijom književnosti u Beogradu. Nakon profesure u gimnaziji i godinu dana rada u Pobjedi, Cerović je radni vijek proveo u Televiziji Titograd, današnjoj Televiziji Crne Gore. Autor je nezaboravnih emisija, koje su i danas primjer vrhunske dokumentarne forme. Emisije  Rajka Cerovića su dugo bile najbolji proizvod koji je TV Titograd predstavljala tadašnjem jugoslovenskom auditorijumu. Kvalitet Cerovićevih djela potvrđen je sa pet najvažnijih nagrada na TV festivalima na Bledu i Portorožu iz oblasti dokumentarnog programa. Za svoje TV stvaralaštvo dobio je Trinaestojulsku nagradu.

Bio je osnivač i odgovorni urednik kulturno-umjetničkog programa, kao i glavni i odgovorni urednik TV Titograd.

Zbog suprotstavljanja politici Slobodana Miloševića i njegovih sljedbenika u Crnoj Gori, tokom AB revolucije  1988. je smijenjen  sa mjesta glavnog i odgovornog urednika. U jesen 1991. godine je zbog pisanja za Monitor suspendovan  i otpušten  sa  posla, na televiziji koju je stvarao, i čiji je bio znak prepoznavanja. .

Tokom ’90-ih piše u antiratnim glasilima u  Crnoj Gori – u Monitoru i Liberalu.  Piše takođe i za listove u drugim jugoslovenskim republikama/ državama: Oslobođenje, Naši dani, Nedjelja, Vjesnik, Danas, Borba. U tekstovima hrabro ukazuje na pogubnost velikosrpske politike, koju u krvi i zločinima, realizuje vlast u Beogradu na čelu sa Miloševićem i tadašnja crnogorska vlast, koju predvodi trojka – Bulatović, Đukanović, Marović.

Bez ostatka i svom snagom  se tokom raspada SFRJ zalagao za državni suverenitet i nezavisnost Crne Gore, koju je bezgranično volio.  Zbog svojih prepoznatljivih britkih tekstova, fizički je napadnut i teško povrijeđen 1990.  ispred zgrade u  kojoj je stanovao.

Komemoracija Rajku Ceroviću, koju su organizovali Matica crnogorska i PEN centar,  održana je u   prepunoj sali Narodne  biblioteke Radosav Ljumović u Podgorici.

Istoričar Živko Andrijašević istakao je da je nakon više od pola vijeka Cerović završio svoj stvaralački put, kojim se kretao u mnogim oblastima našeg javnog života: u književnoj kritici, televizijskom stvaralaštvu, političkoj publicistici. ,,U svakoj od ovih oblasti stoji po jedan ostvareni i priznati Rajko Cerović, i to na visokom mjestu. Da je djelovao u samo jednoj od njih, bilo bi dovoljno za jedan stvaralački vijek. A stvarao je i djelovao sa rijetko viđenom energijom, sa skladnim spojem darovitosti, erudicije i hrabrosti, sa izvrsnim stilom, lucidnošću i invencijom. Sve to zajedno učinilo je Rajka Cerovića jedinstvenim i izuzetnim, značajnim i prepoznatljivim u našoj kulturi i našem javnom životu”, rekao je on.

Predsjednik Matice crnogorske Ivan Jovović kazao je da u javnom djelovanju  Rajka Cerovića, nije bilo kompromisa prema naslijeđenom provincijalizmu i inferiornosti, kao i prema društvenim činiocima u kojima je  prepoznao osnov stagnaciji i regresiji kojima je bila  izložena Crna Gora.  ,,Cerović pripada onom dijelu intelektualne elite koja je svim svojim bićem gradila temelje savremene Crne Gore, zbog čega je njegovo ime u zadnjih pola vijeka neizostavno kada sagledavamo i razmatramo društveno-političke procese”, kazao je Jovović.

Izbor iz svojih književnih kritičkih eseja  Rajko Cerović  je objavio u knjizi Svjetlost i sjenke jedne tradicije (1986.) i Crnogorsko književno iskustvo (2003.). Izbor iz publicističkih rasprava, kulturološko-političkih eseja i polemika objavio je u knjizi Riječ protiv i Crnogorski stereotipi. Njegova posljednja knjiga Otimanje države objavljena je prošle godine u izdanju Nacionalne zajednice Crnogoraca Hrvatske i sadrži tekstove nastale tokom tri decenije.

Bio je jedan od osnivača i dugogodišnji član redakcije revije Ovdje i kasnijeg Crnogorskog književnog lista, te jedan od pionira formiranja režimu opozicionih crnogorskih institucija, od Matice crnogorske, Crnogorskog PEN centra do Udruženja nezavisnih pisaca.

Crna Gora i njena sudbina, bila je u središtu težnji, želja i snova Rajka Cerovića.

P. NIKOLIĆ

Ovih tužnih dana opraštamo se od Borke Pavićević, dramaturga i direktorke Centra za kulturnu dekontaminaciju, simbola evropske intelektualke.

Rođena u Kotoru 1947., diplomirala je dramaturgiju 1971. na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu, gde je i magistrirala 1976. s tezom Neorealistička drama u Srbiji između dva rata. Život je provela u Beogradu u kojem je sklopila oči i u kojem će počivati.

Do raspada Jugoslavije bila je simbol novog teatra, deset godina radeći kao dramaturg u Ateljeu 212,dok je taj teatar rastao u moćno, evropski moderno pozorište, u kojem je sa Ćirilovim radila najviše na internacionalizaciji beogradskog, srpskog pa i jugoslovenskog teatra i ostavila neizbrisiv trag. Dvadeset godina je svoje znanje, iskustvo, ljubav, osećaj za pravu predstavu i njen moderan iskaz poklanjala BITEF-u. Radila je kao dramaturg u pozorištima u Zenici, Splitu, Skoplju, Ljubljani, Subotici i Beogradu. Osnovala je teatar Nova osećajnost u staroj beogradskoj Pivari (1981.). Bila je učesnica pokreta KPGT (Kazalište, pozorište, gledališče, teatar, 1984. -1991.). Od osnivanja 1991. bila je učesnica Civilnog pokreta otpora, i članica Beogradskog kruga, udruženja slobodnih intelektualaca.

Radila je kao umetnički direktor Beogradskog dramskog pozorišta do 1993., kada je smenjena zbog političkog i javnog delovanja.

Osnovala je 1994. i bila do smrti direktorka Centra za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu.

Objavljivala je kolumne u časopisu Susret, u nedeljniku Vreme od njegovog osnivanja i u dnevnom listu Danas. Bila je dio Monitorove zajednice nepokorenih intelektualaca, čest i dragocjen gost na stranicama ovog nedjeljnika

Objavila je tri zbirke eseja: Na ex – Postdejtonska moda (Novi Pazar, 1998.), Moda (Beograd, 1994.) i Glava u torbi (Beograd, 2017.) – kao i tekstove u mnogobrojnim časopisima, zbornicima, dnevnim i nedeljnim novinama.

Od 1991. učestvovala je u mnogobrojnim antiratnim akcijama u Beogradu i drugim jugoslovenskim gradovima, u saradnji sa jugoslovenskim organizacijama koje su se zalagale za demokratizaciju i razvoj civilnog društva u Srbiji i regionu.

Sve ovo, kao i da je dobitnica mnogih nagrada, među njima i nagrade Hirošima fondacije za mir i kulturu 2004., nagrade „Ruts“ Evropske kulturne fondacije za 2009., nagrade „Osvajanje slobode“ koju dodeljuje fond „Maja Maršićević Tasić” 2005., i da je nosilac Ordena legije časti Republike Francuske od 2002., krasi raskošan život naše heroine Borke.

Da je živela u nekom mirnom i normalnom vremenu ostala bi upamćena kao vrstan dramaturg i kulturni poslenik. Ali, Borka je obeležila više od trideset godina istrajne, kontinuirane borbe protiv ratova, sveopštih laži, revizije savremene istorije, medijskog ispiranja mozgova, širenja mržnje i netrpeljivosti, kao i borbe za prave vrednosti, za istinu, odgovornost i razumevanje na Balkanu.

Bila je trideset godina svakodnevno izložena napadima duvača u rog velikih knezova. Ali, nikada nije poklekla, zastala, a nekamoli odustala. Poslednja knjiga koju je objavila 2017. najjezgrovitije govori naslovom Glava u torbi, što je bio i naslov kolumne u čestitoj dnevnoj novini Danas, u kojoj je godinamabespoštedno i nemilosrdno ispisivala istinu, koja je uvek na ovim prostorima najbolnija i najopasnija, da je svesno nosila glavu u torbi, ali je nikada nije ni pred kim pognula. Borila se, širila je i oslobađala prostor za javnu rečbez senke straha, u zemljama zarobljenog uma, svim čestitim ljudima sa Balkana, pa i iz celog sveta.

Borka je bila uzor i simbol građanske hrabrosti, od nje smo učili kako se može ostati uspravan i u gotovo nemogućim okolnostima.

Njena ideja, i realizacija, naravno, Centra za kulturnu dekontaminaciju, predstavljala je gotovo jedinu oazu normalnosti i moralnosti u nenormalnom i nemoralnom vremenu koje predugo traje, ne samo u Beogradu i ne samo u Srbiji. Sigurna sam da će svi oni koji su imali sreću da se bar na trenutak sklone u Borkinu oazu, da vide njen topao osmeh i oči koje su neretko govorile više od reči, nositi kroz život Borku u sebi kao zlatan štit.

Borka, hvala ti za veličanstven život koji si živela i svima oko sebe nesebično ga poklanjala. Da te nije bilo trebalo te je izmisliti. Ne verujem da bi to iko mogao tako temeljito, tako istrajno i tako plemenito kao što si ti bila. I ostala. I ostaćeš do vijeka.

Bilo je časno živeti s tobom!

I znam da se odnekud smešiš dok te poslednji put pozdravljam: Smrt fašizmu – sloboda narodu!

Svetlana BROZ