Iz Speleološkog kluba Pauk tužilaštvo su uputili da krivca za nepopravljive štete koje su nastale dosadašnjim izvođenjem radova na valorizaciji Đalovića pećine, traže u onima koji su inicirali projekat, nosiocu projekta, izvođaču, nadzornom organu i Opštini Bijelo Polje
Od projekta turističke valorizacije Đalovića pećine kod Bijelog Polja očigledno nema ništa, niti ima izgleda da će biti u dogledno vrijeme. Osim pojedinih speleologa, javnost o tome, uglavnom, ćuti.
Jedino iz Speleološkog kluba Pauk za Monitor kažu da se to može zaključiti na osnovu zatečenog stanja koje su nedavno zabilježili video zapisima na samom ulazu u pećinu, kao i na njenom prilazu gdje je trebalo da se završava žičara. “Ništa se skoro pet godina nije pomjerilo sa mrtve tačke. Od sanacije ništa, sve je zaraslo u travu i šipražje. Bruka i sramota”, kažu u ovom speleološkom klubu.
Oni ističu da ne bi bilo strašno to što su, kako kažu, uzete pare da je bilo šta urađeno, ali da je strašno što su pare uzete, a ništa nije realizovano. “Da je posao odrađen kako treba, ne bi nas interesovalo koliko se ko, što bi narod kazao, ‘ugradio’. Ali svi su se ‘ugradili’ da se ne bi ništa odradilo, a nemjerljiva šteta napravljena je na zaštićenom dobru Đalovića pećini i Đalovića klisuri”, ocjenjuju speloolozi.
Na snimicima koje su nam dostavili iz ovog speleološkog kluba mogu se vidjeti razmjere trenutne štete koja je napravljena i sve ostavljeno nezaštićeno, gomile građevinskog materijala, tone propalog cimenta, razni kablovi i drugi ne tako jeftini materijali. “Čak su i jednog čuvara, čija je kuća najbliža pećini, povukli sa posla jer neće da ga plaćaju, ili ne znaju ko treba da ga plaća. Nedavno smo vodili jednu ekipu speleologa iz Poljske u jedan drugi objekat iznad Đalovića pećine, za koji bi se lako moglo ispostaviti da je dio ovog jedinstvenog prirodnog sistema, i stranci su bili zapanjeni kada su vidjeli ovako stanje, oni čuvenu ceradu kojom su navodno zatvorili ulaz”, kažu u klubu Pauk.
Prema njihovim riječima izvođač radova Novi Volvox se povukao iz posla, a podizvođači kažu da nemaju nikave veze sa tim i skidaju odgovornost sa sebe.“Pa ko je onda kriv za ovo stanje?”, pitaju se, “očigledno da od projekta valorizacije nema ništa i da je ta priča završena. Milioni su bačeni uzaludno, ali nije naše da se time bavimo. Ako je ovo pravna država, ima drugih institucija kojima su dovoljni i ovi snimci da pokrenu postupak po službenoj dužnosti.”
Oni kažu da je još u septembru postignut dogovor da se napravi zajednički sastanak sa predstavnicima Opštine Bijelo Polje kako bi se zvanično postavila neka pitanja i dobili zvanični odgovori, ali ni od toga nije bilo ništa.
Priča oko Đalovića pećine započela je kada su predstavnici Speleološkog kluba Pauk, prije nešto više od dvije godine, policiji prijavili da su vandali ispisivali imena po zidovima pećine i oštetili pećinski nakit. Protiv nekoliko lica je, potom, podnesena krivična prijava zbog uništenja prirodnog dobra, ali se nakon toga otvorila “pandorina kutija” oko toga kako se godinama izvode radovi na valorizaciji Đalovića pećine. Uz pitanja da li se to radi na dovoljno stručan način ili se tim radovima nanosi nepopravljiva šteta prirodnom ambijentu najveće pećine na Balkanu, kao i čitavom njenom okruženju.
Ulaz u Đalovića pećinu nalazi se na području opštine Bijelo Polje. Obično se može pronaći podatak da se prostire na zapadnom dijelu Pešterske visorani i da je jedna od najdužih pećina na Balkanskom poluostrvu. Ova pećina u narodu je od davnina poznata pod nazivom Pećina nad vražijim firovima, zbog ulaza koji je smješten iznad kotlastih udubljenja ispunjenih vodom. Pećina je smještena u Đalovića klisuri, po kojoj je i dobila ime. Kroz klisuru protiče rijeka Bistrica.
Istraženih 17,5 kilometara pećine pripada teritoriji Crne Gore, ali se procjenjuje da ova pećina zadire duboko u utrobu Pešterske visoravni, sa još, vjerovali ili ne, 200 kilometara neistraženih kanala. Speleološka istraživanja Đalovića klisure i njene okoline započeta su 1987. godine… Ono što se već nekoliko godina zna, ali o čemu se uglavnom “glasno ćutalo”, to je da je na scenu stupio faktor čovjek, sa idejom da se pećina turistički valorizuje.
Onda je tu ideju preuzela politika. Demokratska partija socijalista, koja je u Bijelom Polju neporažena preko preko tri decenije, u jednu od lokalnih kampanja krenula je sa pričom o milionskim ulaganjima u turističku valorizaciju najduže pećine na Balkanu. Tako se u jesen 2019. godine Uprava javnih radova pohvalila početkom izgradnje žičare iznad Đalovića klisure. Procijenjena vrijednost kompletne investicije bila je 18 miliona eura, obezbijeđenih kapitalnim budžetom Vlade.
Firma Novi Volvox, sa kojom je Uprava javnih radova ugovorila izradu tehničke dokumentacije i izvođenje radova, nije nepoznata, mada je u CRPS od njenog osnivanja 2009. godine zabilježeno 25 vlasničkih promjena, a posljednja promjena je evidentirana početkom 2022. godine. Ta firma je za radove u Bijelom Polju angažovala podizvođače, među kojima je i kompanija predsjednika opštine Bijelo Polje, Petra Smolovića. Istina, on je izborom na tu funkciju još u prvom mandatu, istupio iz firme Imperijal, koju je nastavio da vodi njegov brat.
Radovi su se izvodili u tišini, i niko do sada nije pomenuo način na koji se to čini, odnosno njihov kvalitet. Milioni su već, po osnovu ovog projekta, uloženi u opštinu Bijelo Polje. Speleolozi smatraju da su uloženi štetno. Mada kažu da ne žele nikoga da targetiraju, iz Speleološkog kluba Pauk tužilaštvo su uputili da krivca za nepopravljive štete koje su nastale dosadašnjim izvođenjem radova na valorizaciji Đalovića pećine, traže u onima koji su inicirali projekat, nosiocu projekta, izvođaču radova, nadzornom organu i Opštini Bijelo Polje.
“Niko nikoga, međutim, danas ne goni ni po službenoj dužnosti. Ne gone ni izvođači investiture za izgubljenu dobit, niti investitori izvođača za to šta se i dokle uradilo. Izvođači nisu konzervirali objekat po propisima, Opština na sve ćuti, a govorili su da dva kapitalna objekta, Bjelasica i Đalovića pećina, predstavljaju zamajac oporavka privrede na sjeveru Crne Gore” – naglašavaju u Speleološkom klubu “Pauk”.
Članovi kluba zaključuju da su, izgleda, “svi zadovoljni, a građani koji su to platili oko 50 miliona eura mogu da žive u nadi i lažima da će sve to jednog dana neko pozlatiti”. Ono što je sasvim sigurno, narod će platiti.
Tufik SOFTIĆ
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO1 sedmica
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice