Izabrani doktori su usljed velikog pritiska prisiljeni da umjesto propisane norme, zbog nedostatka kadra, primaju i trostruko više pacijenata i time ugrožavaju ne samo svoje zdravlje već dolazi do opadanja kvaliteta usluge i povećanja rizika od ljekarske greške
MONITOR: Početkom maja osnovan je Sindikat izabranih doktora Crne Gore. Koliko imate članova, koji su glavni ciljevi?
LJUTICA: Glavni cilj Sindikat izabranih doktora Crne Gore (SIDCG) biće unapređenje primarne zdravstvene zaštite (PZZ) ne bi li svaki građanin dobio najkvalitetniju moguću zdravstvenu zaštitu. Da bismo bili u mogućnosti da to ostvarimo, moramo sačuvati ljekare u PZZ.
SIDCG je za samo nekoliko dana okupio preko 240 izabranih ljekara iz skoro svih domova zdravlja u Crnoj Gori. Sam kostur SIDCG čine Glavni odbor i 32 koordinatora iz svih domova zdravlja u Crnoj Gori koji su mahom specijalisti porodične i opšte medicine. Preko 80 odsto izabranih ljekara za odrasle se nalazi u SIDCG uz svakodnevni priliv novih članova.
MONITOR: Koji je razlog tolikog učlanjenja u sindikat?
LJUTICA: Tome je kumovalo veliko nezadovoljstvo ljekara nakon smanjenja zarada ukidanjem usluga i kapitacija kroz novi kolektivni granski ugovor koji su kolege sindikalci na štetu svojih kolega iz primarne zdravstvene zaštite (PZZ) potpisali sa Ministarstvom zdravlja. Osim činjenice da je izabranim ljekarima u toku mandata 43 Vlade umanjena zarada koja je uvećana tokom prethodne 42 Vlade, postoji veliko nezadovoljstvo usljed dodatnog opterećenja izabranih ljekara koji su već u sindromu izgaranja povećavanjem broja pacijenata od strane Fonda za zdravstvo CG.
MONITOR: Koliko je broj pacijenata povećan?
LJUTICA: Već imamo situaciju da su izabrani doktori usljed velikog pritiska prisiljeni da umjesto propisane norme, zbog nedostatka kadra, primaju i trostruko više pacijenata. Time ljekari ugrožavaju ne samo svoje zdravlje, već dolazi i do opadanja kvaliteta usluge i povećanja rizika od ljekarske greške. Dugi niz godina ljekari u PZZ kupuju socijalni mir radeći za tri ljekara. Svakodnevni pritisci na poslu koji su kulminirali već zaboravljenom borbom protiv Covida u prvim redovima nagrađeni su smanjenjem zarada u trenutku kada svima u zemlji prihodi rastu. Pet mjeseci smo ukazivali na nepravdu koja je počinjena prema izabranim doktorima umanjenjem zarada od 200 do 600 eura (u zavisnosti od broja pacijenata i obima posla). Ne da ništa nije ispravljeno već smo imali i imamo loš trend. U javnosti se objavljuju bruto plate sa prekovremenim radom ne bi li se građani okrenuli protiv ljekara. Takvo maligno postupanje, ne bi li se pokrilo svoje neznanje i načinjene greške, napraviće neprocjenjivu štetu zdravstvenom sistemu odlivom iz zemlje već desetkovanog kadra.
MONITOR: Od potpisivanja GKU za zdravstvenu djelatnost i umanjenja plate izabranim ljekarima traje negodovanje ovog zdravstvenog kadra. Ima li tu kakvih promjena i nade da će se stanje poboljšati?
LJUTICA: Za sada nema napretka u pogledu rješavanja problema koji je nastao potpisivanjem novog GKU kao i problema koji polako nastaje dodatnom registracijom pacijenata i zatrpavanja. Nakon naših dopisa na koji se nisu oglasile nadležne institucije (pa čak ni odgovorili mailom) SIDCG je organizovao vanrednu sjednicu na kojoj je Glavni odbor jednoglasno donio naredne korake. Prvi korak biće održavanje mirnog protesta u subotu, 3. juna ispred Ministarstva zdravlja, koji će simbolično početi u minut do 12, smatrajući da je posljednji trenutak da se reaguje na aktuelno stanje.
Drugi korak biće taj da će se dati više značaja normativima koji su propisani po EU standardima od strane Fonda, a to je pregled od oko 30 pacijenata dnevno koliko je i fizički moguće ako znamo da jedan pregled traje od 10 (kontrolni) do 15 minuta (prvi). Regularnim procesom rada bez pristanka na dodatni pritisak a držeći se normativa i ne radeći na svoju štetu, sačuvaćemo ljekare od sindroma izgaranja i ljekarske greške a zakazanim pacijentima i hitnim slučajevima kvalitetnu uslugu.
MONITOR: Često se čuje da su izabrani ljekari preopterećeni i da su umnogome svedeni na administrativne radnike. Kakvo je Vaše iskustvo i koje su još zamjerke postojećem sistemu?
LJUTICA: Jedan od ključnih problema u procesu rada je prevelika količina administracije koja mijenja razlog posjete pacijenta izabranom ljekaru. Sistem nas tjera da se sve manje pažnje poklanjamo suštinskoj brizi o zdravlju a sve više se stvaraju uslovi koji u prvi plan stavljaju administrativne uloge. Jedan od najvećih uzroka administrativnog nameta je elektronski sistem zakazivanja pregleda na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite koji daje termine u nepravilnim, i za doktore i za pacijente, nepredvidivim periodima. To stvara ne samo gužve u hodnicima domova zdravlja već i veliko nezadovoljstvo izabranih doktora i njihovih pacijenata.
Drugi problem je razbijanje tima porodičnog doktora kako u praksi tako i na papiru kroz posljednji akt ukidanja kapitacije. Kapitacija i strukturirani način plaćanja postoji gotovo u svim zemljama Evrope, jer su istraživanja pokazala da takav način plaćanja povećava kvalitet rada izabranih doktora i utiče povoljno na zdravlje nacije. Crna Gora postaje, pored Makedonije, jedina zemlja u kojoj je ukinut ovakav način plaćanja čime se vraćamo unazad umjesto da nadograđujemo i poboljšavamo kvalitet pružanja usluga u PZZ. Manjak ljekara i previše administracije su uslovili veliki dnevni broj pacijenata, dvostruko ili trostruko veći od onoga predviđenog normativima. Veliki broj posjeta smanjuje količinu vremena koji ljekari posvete pacijentu a to direktno utiče na njihovo zdravlje. Kada sve saberemo i oduzmemo boreći se za bolji položaj, izabrani ljekari se bore i za zdravlje svojih pacijenata.
MONITOR: Što je rješenje?
LJUTICA: Moramo se vratiti suštini zbog koje je u sistem i uvedena institucija izabranog doktora. Svijet je odavno prepoznao značaj jake PZZ u stvaranju jakih i otpornih zdravstvenih sistema. Crna Gora je 2005. godine sprovela reformu, dobila novac od Svjetske banke i dok pričamo o evropskom putu i integracijama mi uništavamo rezultate tog projekta vraćajući se nekoliko koraka unazad rizikujući da i to bude jedan od kamena spoticanja u pristupanju Evropskoj uniji. Dakle, rasteretiti ljekara u PZZ kako bi mogao da rješava 80 odsto zdravstvenih problema, optimizovati sistem zakazivanja, implementirati strukturirani način plaćanja, jednostavno stvoriti uslove koji će privlačiti mlade ljekare jer ćemo u suprotnom imati situaciju dodatnog odliva kadra i urušavanja PZZ.
Nadamo se da će se u bliskoj budućnosti prekinuti loša praksa donošenja odluka u PZZ bez implementiranja u taj proces glavnih nosioca posla u tom sistemu – izabranih ljekara.
Predrag NIKOLIĆ
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice