Lednik, kao da tu samuje, smješten je u Donjem – Velikom kotlu. Sniježnik, kako ga zovu planinari, star je hiljadama godina. To su potvrdili i naučnici koji su ga pohodili prije punih pet decenija
Na Karanfilu, jednom od masiva planine Prokletije kod Gusinja, nedaleko od visoravni, odnosno doline Grebaje, na teritoriji Crne Gore, nalazi se lednik star nekoliko hiljada godina, o kome se u javnosti vrlo malo zna i do sada je potpuno nevalorizovan.
Saradnik za turizam u Nacionalnom parku Prokletije i iskusni planinar i vodič Boban Redžepagić, koji ovu planinu poznaje veoma dobro, kaže da je potrebna mnogo veća i bolja promocija, kako bi se za ovaj lednik više čulo.
,,Porazna je činjenica da, sasvim sam siguran, devedeset odsto građana Crne Gore, ne zna za ovaj lednik”, ističe Redžepagić.
On kaže da je lednik ,,dobro sakriven” u srcu planine, ali da do njega nije teško doći.
,,Do lednika se stiže sasvim lagano, nisu potrebne nikakve alpinističke vještine, niti oprema, samo dobre patike ili lagane planinarske cipele”, kaže Redžepagić.
On dodaje da je lednik udaljen svega sati i po hoda od takozvane treće livade u Grebajama, da je staza označena i na dva uspona osigurana sajlom, ali ipak ne propručuje da se kreće bez vodiča.
,,Zbog toga što se o ledniku malo zna i u Crnoj Gori i šire, vrlo malo planinara i turista iskazuje interesovanje za tu planinarsku stazu”, kaže Redžepagić.
Lednik kao da tu samuje, smješten u Donjem – Velikom kotlu. Sniježnik, kako ga zovu planinari, star je hiljadama godina. To su potvrdili ljudi od nauke koji su ga pohodili prije punih pet decenija.
,,Još 1973. godine akademik Branimir Gušić je na jednom simpozijumu o flori i vegetaciji jugoistočnih Dinarida, iznio je podatak da se u Prokletijama nalazi jedini ostatak živog lednika na Balkanu”, objašnjava Redžepagić.
Prema njegovim, kao i riječima mnogih drugih poznavalaca planina, gusinjski lednik smješten je na najnižoj nadmorskoj visini na Balkanu, a možda čak i šire.
,,Ovaj lednik formiran je na visini od svega 1.630 metara. Ono što bi valjalo znati je činjenica da se u ledeno doba u izvorištu doline Grebaje nalazilo glecijalno udubljenje, takozvani cirk, iz kojeg je polazio Grebajsko-doljski lednik, koji se kod Gusinja spajao sa velikim Vrujskim lednikom, pa je vrlo moguće da je ovaj postojeći lednik u stvari ostatak tog lednika”, kaže Redžepagić.
On objašnjava sa preciznošću iskusnog planinara da se gusinjski lednik ispod vrhova Karanfil, i još preciznije ispod karanfilskog Velikog vrha (albanski Maja Gur e Zjarmit), u donjem Velikom kotlu.
,,Nije vidljiv iz doline Grebaje, ali se odlično vidi iz Volušnice, na suprotnoj strani doline. Iznad se uzdiže prepoznatljiva stijena Maje Hekurit, poznata kao Koplje, visoka oko 600 do 700 metara”, kaže Redžepagić.
Prethodno je od Gusinja do doline Grebaje, odakle je polazište planinarske staze koja vodi do lednika, moguće doći asfaltnim putem dugim sedam kilometara.
,,Lednik je širine četiristo, a dužine oko osamsto metara. Kao da je sakriven na ovom mjestu”, dodaje Redžepagić.
Debljina prastarog leda nikada, čak ni u vrijeme neopisivih vrućina, ne spušta se ispod 15 metara, koliko je visok krajem avgusta. U proljeće je visok preko 30 metara i idealan je za skijanje tokom ljetnje sezone.
,,Veličinu lednika tokom zime teško je odrediti, jer je tada skoro potpuno nepristupačan, okovan snijegom”, ističe Redžepagić.
Planinari objašnjavaju da kada se uđe u takozvani rased, na mjestu na kojem je lednik pukao, sa plus 30 stepeni, ljeti, teško se može izdržati hladnoća koja caruje unutar njega.
,,Ko doživi tu ljepotu, te nijanse u bojama leda, koje govore o njegovoj starosti, uvijek će poželjeti da ga ponovo posjeti. Ovaj lednik i ovo mjesto zaslužuju bolju promociju, jer su i za nauku i za turiste, od velikog značaja za Crnu Goru. Ja bih iskoristio priliku da pozovom geologe i naučnike drugih struka da ga bolje prouče, i da njegov značaj bolje prezentujemo svima koji su zainteresovani”, kaže ovaj turistički radnik i planinar.
Gusinjskom ledniku, ili sniježniku, kako se danas zove, sunce već hiljadama godina nije moglo ništa.
U lokalnim turističkim organizacija u ovom regionu smatraju da je potrebna jedna mnogo ozbiljnija kampanja na tom nivou i organizovanje posjeta ledniku, a onda, nakon toga, bolja promocija kroz medije.
Direktor Turističke organizacije Gusinje Irfan Radončić, smatra da postojanje lednika pruža priliku za kreiranje jedinstvene turističke ponude, odnosno tematskih turističkih tura.
,,Tu je prije svega edukativni aspect o istoriji lednika, zatim geologija i njegova veza sa lokalnim ekosistemom, i sve to sa aktivnostima na otvorenom kao što je trekking na ledniku. To bi posjetiocima omogućilo nezaboravno iskustvo kakvo ne mogu doživjeti često”, kaže Radončić.
Direktorica TO Plav Samira Canović, podsjeća da su upravo prošlog ljeta javnosti otkrili Abdijino jezero, koje se nalazi na najvećoj nadmorskoj visini u Crnoj Gori, i dodaje da bi nešto slično moglo da se učini i na promociji lednika.
,,Organizovali smo jednu turu i poveli oko sedamdeset posjetilaca. I svi su bili oduševljeni. Malo ko i od lokalnog stanovništva je znao da je to jezero na najvećoj nadmorskoj visini u Crnoj Gori. Tako nešto treba uraditi i sa lednikom. Organizovanje tura i posjeta, bolja promocija kroz lokalne turističke publikacije i prospekte, kako bi informacije o značaju tog lednika stigle do što većeg broja ljudi. Drugačije je kada ljudi odu i vide, onda oni dalje šire priču. Tako ćemo najbolje zainteresovati javnost”, smatra Canović.
Ona ukazuje i na druge prirodne zanemenitosti Nacionalnog parka Prokletije koje nisu dovoljno medijski promovisane.
,,Iz godine u godinu imamo sve više domaćih i stranih turista. Potrebno je pripremiti turističke brošure, staviti to u ponudu, i interesovanja će vjerovatno biti. Moramo uključiti sve lokalne turističke organizacije, a onda neka svoj dio posla, koliko je to u njihovoj nadležnosti, uradi i Nacionalna turistička organizacija”, kaže direktorica TO Plav.
Turistički radnici podsjećaju da masiv Prokletije predstavlja planinski vijenac u istočnoj Crnoj Gori, Kosovu i sjevernoj Albaniji. Enciklopedijski podaci govore da su Prokletije visok planinski vijenac na jugoistočnom rubu Dinarskog planinskog sistema.
Gorostasni masiv ukupne je dužine od 417 kilometara. Zapravo, nesvakidašnji greben, bogat kristalnočistim planinskim rijekama, jezerima i dolinama iznad kojih ponosno dominiraju surovi vijenci, čini prirodnu granicu između Crne Gore, Kosova i Albanije.
Najviši vrh Prokletija, Jezerski vrh 2.694 metra nadmorske visine (albanski Maja Jezerce), nalazi se na teritoriji Albanije, i istovremeno je i najviši vrh Dinarskih planina.
U Crnoj Gori najviši je vrh Zla kolata, sa 2.534 metra nadmosrke visine. Tu ispod ovih vrhova, na terotoriji Crne Gore, sakriven je prelijepi, veliki lednik, star nekoliko hiljada godina. Samuje i čeka na to da bude bolje valorizovan, turistički promovisan i posjećen. Biće ipak da to nije posao samo za lokalne turističke radnike. Ovako značajnom resursu, država mora posvetiti dužnu pažnju.
Tufik SOFTIĆ
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
FOKUS4 sedmice
DUHANKESA4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
ANKETA4 sedmice