Najava ukidanja koncesionog načina gazdovanja šumama , ukoliko bude relizovana, ostavila bi mnoge lokalne budžete bez značjanog dijela prihoda. U opštinama na sjeveru, za sada, ne znaju kako bi to nadomjesili. Uzdaju se u “senziblitet nadležnih i sistemska rješenja za nadoknađivanje gubitaka”
Postepeno će se ukidati koncesije i preći na formiranje javnog preduzeća za ekspolataciju šume. Država će eksploatisati i obavljati uzgoj šume, a privatnici će moći da kupuju tu robu kao berzansku robu. Ta najava iz Ministarstva poljoprivrede, otvorila je prostor za zebnju za prihodovnu stranu lokalnih budžeta, uglavnom, osiromašenih opština na sjeveru. Podsjećaju da su lokani budžeti pred novim izazovom, s obzirom i da moraju prmijenjivati novi Granski kolektivni ugovor, prema kojem će se zarade u opštinskoj adminstraciji povećati i do 30 odsto. Mogućnost novog načina gazdovanja šumama, kojim bi opštine ostale čak i bez sadašnje slabašne koristi od šumskog bogastva na svojoj teritoriji zabrinula je i Zajednicu opština. Ocjenjuju da lokalnim upravama “treba obezbjediti druge prihode kojim će nadomjestiti najavljeno ukidanje koncesionih naknada za šume”.
„Jedan od izvora prihoda opština su i koncesione naknade. U 2020. godini su po tom osnovu opštine prihodovale oko 10 miliona eura, a 2022. godini 8,5 miliona prihoda. Najavljenim ukidanjem koncesionih naknada u Zakonu o šumama dodatno se dovodi u pitanje održivost lokalnih budžeta opština, naročito onih koje su korisnice Egalizacionog fonda. Predlažemo da se pri izradi novog Zakona o šumama pokaže senzibilitet, budući da su prihodi opština regulisani Zakonom o finansiranju lokalnih samouprava, odnosno, da se pronađe alternativni izvor prihoda kojim će se riješiti taj problem“, saopštili su iz Zajednice opština.
Od korišćenja svim državnih šuma ove godine planirani su prihodi od 12,29 miliona eura, dok će za realizaciju Programa gazdovanja šumama iz budžeta biti izdvojeno 5,99 miliona. To znači da je planirani profit preko od šest miliona, što je značajno više nego ranijih godina. To su podaci iz Programa gazdovanja, kojeg je pripremila Uprava za gazdovanje šumama i lovištima, a koji je početkom godine usvojila Vlada.
U skladu sa Zakonu o finansiranju lokalnih uprava, 70 odsto od naknada za korišćenje šuma sada pripada opštinama na čijoj teritoriji se šume koriste. To, kako su ocijenili u program, zapravo u državni budžet vraća manje novca nego što se od njega uzima za te namjene. Iz Uprave podsjećaju i da opštine nemaju zakonsku obavezu da novac koji dobiju po tom osnovu vrate kako bi finansirali neku aktivnost na gazdovanju šumama.
Uprava iz toga izvlači zaključak da je “finansiranje sektora šumarstva neodrživo iz razloga što su primici budžeta države manji od rashoda”. S druge strane, kako tvrde, nedostaju mjere koje se moraju preduzeti da bi mogli izvesti zaključak da se održivo gazduje šumama. Crna Gora je trenutno jedina država u regionu koja prodaje drvo u dubećem stanju, dok ostale države imaju nacionalno preduzeće koje se bavi eksploatacijom drveta. Ukoliko bi naša država pratila te primjere, objasnili su iz resornog ministarstva “prihodi od šuma onda mogli bi biti veći i do pet puta”. Koncesiono upravljanje šumama, prema računici jedne NVO iz Plava, državu je, do sada , koštalo oko 20 milijardi eura.
Više puta, tokom minulih godina, iz mnogih sjevernih opština isticali su kako od šumskog bogastva dobijaju mrvice, u odnosu na korist koju imaju koncesionari. Međutim, s obzirom ana situaciju u opštinskim kasama, objašnjavaju, da i te “mrvice” mnogo znače.
Na primjer, prvobitnim planom budžeta, Opština Berane je za prošlu godinu zacrtala da se od naknada za šume prihoduje 600.000 eura. Rebalansom budžeta ta cifra je smanjena na 500.000 eura, a ostvarena naplata po pitanju koncesionih naknada iznosila je na kraju oko 450.000 eura. U lokalnoj upravi smatraju da se radi o malim prihodima, ako se uzme u obzir sadašnja tržišna vrijednost drveta. Takođe i na činjenicu da, objašnjavaju “šume na području opštine Berane imaju oko pet miliona kubnih metara drvnih sortimenata”.
I dosadašnje stanje, prema kojem opštine nijesu imale nikavu nadležnost nad svojim šumama bilo je nezadovoljavajuće, kažu u toj lokalnoj upravi. Beranske lokalne vlasti više puta su upozoravale “da bi opštinski prihodi po osnovu koncesionih naknada morali bi biti znatno veći”.
Kolašinski budžet lani je prihodovao oko 175.000 eura po osnovu naknde za šume. Godinu ranije, taj iznos je bio nešto visočiji. U Opštini ocjenjuju da će , eventualno, ukidanje te vrste prihoda negativno uticati na likvidnost budžeta.
“Ukidanje naknade za šume smanjenjem prihoda negativno utiče na likvidnost budžeta. Rešenje moramo tražiti na prihodnoj strani tekućeg budžeta, pa ćemo, u saradnji sa Zajednicom opština ,koncipirati set mjera koje će biti predložene Vladi i Skupštini kako bi se taj problem sistemski riješio”, kazao je vd sekretara za finansije Vuk Vuković.
Opština Plav je, kako je prvobitno bilo predviđeno, trebalo lani da prihoduje po osnovu naknada za šume 81.000 eura, ali plan je ipak premašen i ostvarili su 131.000. Niske prihode objašnjavaju čnjenicom da je 70 odsto plavskih šuma na teritoriji koju zahvata Nacionalni park (NP) Prokletije. Ipak, kažu, da mogućnost da izgube i to malo bila bi jedna od opasnosti koje bi uticale za nestabilnost lokalnih finansija.
Iako više od polovine teritorije opštine Andrijevica pokrivaju šume, lani su po osnovu naknade za koncesiono korišćenje tog prirodnog bogastva naplatili samo 123.000 eura, što je polovina planiranog iznosa. Planirane prihode po osnovu koncesionih naknada u prošloj godini nije naplatila ni Opština Petnjica. U opštinsku kasu se po tom osnovu slilo 105.000 eura, a prema planu trebalo je 150.000. U toj loklanoj upravi upozoravaju da nije dobar put “ dalja pretjerana centralizacija” .
No, neposredno nakon najava o promjeni načina gazdovanja šumama i i formiranja državnog preduzeća, Uprava za šume, početkom marta raspisala je javni poziv za davanje šuma na korišćenje prodajom drveta u dubećem stanju. Zbog toga, izgleda da se način gazodavanja neće skoro mijenjati. Poziv se odnosi na šume u Petnjici, Šavniku, Plavu, Nikšiću, Danilovgradu, Podgorici, Andrijevici, Bijelom Polju, Plužinama, Kolašinu, Žabljaku, Beranama, Rožajama i Pljevljima . To, prema ocjeni pojedinih udruženja drvoprerađivača sa sjevera, znači da Vlada “uvodi privilegovane koncesionare na velika vrata”. Iz Plava su poručili da su uvjreni da “od formiranja državnog preduzeća neće biti ništa”.
Prema Programu gazdovanje za ovu godinu, ukupna drvna zapremina koja može ove godine može biti korišćena je 675.994 m³, od čega su dvije trećine u državnim šumama.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
FOKUS4 sedmice
DUHANKESA4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
ANKETA4 sedmice