Nakon hapšenja Čađenovića i optužbi da je kao specijalni tužilac služio kavačkom klanu, pitanje je ne samo kakva će biti sudbina ove istrage, nego i hoće li obuhvatiti i druge „branitelje zakona“ u tuđoj službi, kako najavljuje tužilaštvo

Dugogodišnji zamjenik specijalnog tužioca Saša Čađenović, sa liisicama na rukama, u pratnji Specijalnog policijskog tima, izveden je s radnog mjesta krajem prošle sedmice. Nekoliko sati potom nagađalo se zašto je uhapšen i prebiralo po njegovoj kontroverznoj biografiji. Godinama su opozicija i civilni sektor ukazivali na sporna postupanja Čađenovića u slučajevima visoke korupcije. Od predmeta Carine, u čijem je fokusu bio bivši gradonačelnik Miomir Mugoša, preko afere Telekom, gdje je Čađenović propustio da optuži sestru predsjednika države Anu Đukanović, do slučaja državni udar koji se od 2016. vodi protiv članova Demokratskog fronta, a koji je sa mnogih adresa kvalifikovan kao montiran. Tužilaštvo je objelodanilo da ga kolege terete za ono što je činio, odnosno nije činio, nakon 2020. Tada je, tvrdi tužilaštvo, Čađenović postao član kavačkog klana sa ulogom da pomogne tom klanu da izbjegne hapšenja.

„Osumnjičenom se stavlja na teret da je u periodu od sredine 2020. do ove godine, postao pripadnik kriminalne organizacije ‘kavački klan’, sa ulogom i zadacima da kao specijalni tužilac u ovom tužilaštvu, a po uputstvima i naredbama organizatora, ne preduzima krivično gonjenje i ne pokreće krivične postupke protiv organizatora i članova kriminalne organizacije, da onemogućava da budu otkriveni kao izvršioci najtežih krivičnih djela i da, u situaciji kad su za to ispunjeni zakonski uslovi, ne predlaže da se pripadnicima organizacije koji su lišeni slobode odredi pritvor, što je prihvatio i izvršavo u više krivičnih predmeta, odnosno postupaka“, stoji u saopštenju SDT-a koje je potpisao tužilac portparol Vukas Radonjić.

Čađenović se tereti da je u četiri predmeta pomogao članovima i šefovima ovog kriminalnog klana da izbjegnu zatvor. Tužilaštvo je slučaj protiv Čađenovića izgradilo na osnovu „dokaza prikupljenih u izviđaju, a posebno razmatranjem pojedinih krivičnih predmeta na kojima je okrivljeni radio kao specijalni tužilac, ali i na osnovu kripotovane SKY ECC komunikacije između organizatora i pojedinih pripadnika kriminalne organizacije”.

Prema pisanju medija, istraga protiv Čađenovića pokrenuta je u maju ove godine, kada je sadašnji  glavni specijalni tužilac Vladimir Novović naredio da se preispita postupanje Čađenovića u predmetima organizovanog kriminala.

Okidač za istragu, navodno, bio je slučaj protiv visokog funkcionera Agencije za nacionalnu bezbjednost Petra Lazovića i policijskog funkcionera Ljuba Milovića, protiv kojih je tužilaštvo ranije podiglo optužnicu, a za koje je Europol utvrdio da su radili za kavački klan. Lazović je u pritvoru i za njegovo puštanje da se brani sa slobode odbrana nudi 6,2 miliona eura. Milović je u bjekstvu. U bjekstvu je i Radoje Zvicer, označen kao vođa kavačkog klana, takođe obuhvaćen istom optužnicom.

Podaci Europola, na osnovu kojih je novo tužilaštvo pokrenulo istragu protiv Lazovića, Milovića i Zvicera, bili su dostupni specijalnom tužilaštvu dok je na njegovom čelu bio Milivoje Katnić, i njegov zamjenik Čađenović, ali su ti predmeti arhivirani. Po dolasku na čelo SDT-a, Novović je tražio da se oni ponovo otvore, što je dovelo i do istrage protiv Čađenovića.

U sopštenju tužilaštva se navodi da Čađenović „svjesno i namjerno nije pokrenuo krivični postupak protiv R.Z, kao organizatora, i protiv P.L, Lj.M, R.Ž, N.S, S.K, M.V, R.M, R.P. i N.P, kao pripadnika kriminalne organizacije čiji je i sam član – za krivična djela stvaranje kriminalne organizacije, nedozvoljeno držanje oružja i eksplozivnih materija, pranje novca, produženo krivično djelo neovlašćena proizvodnja, držanje i stavljanje u promet opojnih droga, teško ubistvo i ubistvo u pokušaju, iako su mu za to lično dostavljeni dokazi od EUROPOL-a, već je predmet arhivirao, a iz spisa uklonio izvještaj EUROPOL-a, kako bi prikrio izvršenje krivičnog djela“.

Podaci Europola ukazuju da je Zvicer imao ogroman uticaj na aktivnosti crnogorske policije, preko Petra Lazovića i njegovog oca Zorana Lazovića, koji je do marta prošle godine bio šef Sektora za borbu protiv organizovanog kriminala Uprave policije, a do 2015. godine visoki funkcioner ANB, javnosti poznat, između ostalog, kao gost na svadbi označenog narko-bosa Safeta Kalića.

Mnogi izvori i ranije su ukazivali da kavački klan ima bliske veze sa crnogorskim bezbjednosnim službama. Taj klan nastao je nakon cijepanja kotorskog škaljarskog klana.

Uspon škaljarskog klana povezan je sa padom narko-kartela Darka Šarića. Nakon njegovog cijepanja 2014. godine, uslijedio je rat ovih kriminalnih grupa, koji je podijelio podzemlje u regionu i u čijim je sukobima stradalo preko 60 osoba.

„U ratu su strane zauzeli i pojedini pripadnici srpske i crnogorske policije, a veze klanova, pre svega kavačkog, vode i do političara”, navodi beogradski KRIK. Prema istraživanjima ove istraživačke beogradske mreže, kavčani u Beogradu sarađuju sa huliganskim grupama, čiji članovi navodno imaju kontakte i sa porodicom predsjednika Srbije Aleksandra Vučića.

Samo dva mjeseca nakon pada DPS-a, u oktobru 2020. godine, Dritan Abazović, u to vrijeme potpredsjednik tek formirane Vlade i koordinator bezbjednosnih službi, saopštio je da dobija upozorenja od kriminalnih klanova, ispostavilo se upravo – kavačkog. Abazović je i ovih dana iznio optužbe da Zoran Lazović, otac Petra Lazovića koji se tereti da je kao pripadnik ANB bio član kavačkog klana, navodno želi njegovu likvidaciju.

I prije 2020. godine, kada je Čađenović prema tužilaštvu postao član kavačkog klana, primjećivalo se da taj klan u odnosu na škaljarski ima privilegovanu poziciju kada su u pitanju istrage i hapšenja. Čađenović je u avgustu  2016. godine „zaboravio“ da Kotoraninu Igoru Božoviću odredi pritvor, zbog čega se jedan od šefova „kavačke“ organizacije nakon odslužene kazne domogao slobode uprkos brojnim optužbama SDT-a da je učestvovao u zločinima te kriminalne organizacije. Zbog te greške Čađenović nije odgovarao unutar tužilačke organizacije.

Tužilaštvo je najavilo da istraga u slučaju Čađenovića može biti proširena i na druga osobe. Pa i u one u Državnom tužilastvu i Uprave policije.

Predmet protiv Čađenovića vodi specijalni tužilac Miloš Šoškić. Na njegov zahtjev Čađenoviću je određen a potom i produžen pritvor zbog straha od bjekstva, te uticaja na svedoke. Privremeno je udaljen sa tužilačke funkcije.

Čađenović je negirao optužbe. Njegov branilac, advokat Lazar Aković, tvrdi da nema dovoljno dokaza da je Čađenović izvršio krivična djela koja mu se stavljaju na teret. „Dužan sam da ukažem, vezano za Sky aplikacije – nigdje, nikada niti u jednoj komunikaciji Saša Čađenović se nije pojavio, niti se pojavilo njegovo ime, da ga je neko od označenih pripadnika kriminalne organizacije ili organizator pomenuo. Stavljanje predloga da postoji opasnost da će se dati u bjekstvo ili da će uticati na svjedoke zaista smatram da ne stoji“, saopštio je Aković.

U odbranu Čađenovića javno je stao i bivši specijalni tužilac Milivoje Katnić. On je saopštio da mu bezrezervno vjeruje. Po Katniću riječ je o „nečijoj ujdurmi“, kako bi se Čađenović isključio iz predmeta pokušaja terorizma i drugih predmeta organizovanog kriminala. „Čađenović je kolateralna šteta, a cilj im je bivši glavni specijalni tužilac Milivoje Katnić“.

O zajedničkom radu Katnića i Čađenovića u slučaju državni udar postoje brojne kontroverze. Postoje pokazatelji da se radilo o montiranom slučaju uperenom protiv političkih neistomišljenika tadašnjeg režima Mila Đukanovića (vidi box). U Đukanovićevo vrijeme tužilaštvo je, kao i ostale institucije, sa relevantnih međunarodnih adresa  označeno kao zarobljeno i pod političkom kontrolom.

Pitanje, svakako, jeste hoće li ova istraga stići i do drugih tužioca, pa i nekadašnjeg čelnika Milivoja Katnića. I dati odgovor na pitanje kome su sve služili pojedini tužioci, ali i funkcioneri i pripadnici drugih institucija koje su trebale biti u službi zakona i građana.

Valja se danas prisjetiti ocjene Forin Afersa o Crnoj Gori od prije par godina. Moizes Naim, autor te analize, Crnu Goru je tada svrstao u mafijaške države u kojoj su visoki vladini zvaničnici zapravo integralni igrači, ako ne i lideri kriminalnih preduzeća. U takvim državama nadzemlje je sraslo s podzemljem.

Treba to raspetljati. Novi specijalni tužilac i vrh tužilaštva pokazali su spremnost da se uhvate u koštac sa problemom. Za uspjeh je potrebno  ozdraviti ostatak sistema. Tek onda ćemo možda znati u kakvoj smo zemlji zaista živjeli.

Slučaj državni udar

Iako tužilaštvo Čađenovića tereti za ono što je činio nakon 2020. godine, brojne su sumnje na račun zamjenika specijalnog tužioca iznesene i ranije.

U slučaju državni udar, koje je specijalno tužilaštvo, odnosno Čađenović, vodilo od 2016. godine, u vrijeme Milivoja Katnića, pored brojnih javnih optužbi da se radi o montiranom slučaju, pa i da je jedan od ključnih svjedoka tužilaštva Saša Sinđelić lažno svjedočio po nalogu SDT-a, Čađenovićevo izuzeće iz slučaja odbrana optuženih članova Demokratskog fronta tražila je i na osnovu pisane izjave Tobija Kedmana, advokata Josefa Asada, takođe jednog od svjedoka tužilaštva protiv osumnjičenih u slučaju državni udar.

Kedman u toj izjavi, uz priložene dokaze, između ostalog i prepiske sa Čađenovićem, u kojoj se vidi da je zamjenik specijalnog tužioca Asadu slao pitanja i već pripremljene odgovore, tvrdi da je njegov klijent primoravan da lažno svjedoči u slučaju državni udar od strane SDT-a. U dokumentaciji koju je Kedman poslao, detaljno se opisuju svi njegovi kontakti i susreti sa Čađenovićem, Milivojem Katnićem, te bivšim ministrom pravde Zoranom Pažinom povodom slučaja državni udar.

Čađenović je tvrdio da se radi o drugom slučaju koji nema veze sa državnim udarom, iako se iz izjave Asadovog advokata jasno vidi da se radi o pokušaju da se optuže lideri DF-a u vezi sa navodnim događajima 2016. u vrijeme parlamentarnih izbora.

Konačno, aktuelna v.d državna tužiteljica Maja Jovanović odbacila je zahtjev za njegovim izuzećem kao neosnovan..

Milena PEROVIĆ