Pitali smo – šta govore rezultati lokalnih izbora

ZARIJA PEJOVIĆ, BIVŠI POSLANIK:
Pored DPS-a, gubitnici su partije manjinske Vlade

Lokalni izbori su pokazali da rezultati od 20 avgusta 2020. godine nisu sporadično posrtanje DPS-a već  konačni odlazak ove partije u opoziciju, a možda i u političku prošlost. DPS nije pokušao da se ozbiljno transformiše, niti za to ova partija, u kojoj su ljudi od kapaciteta davno marginalizovani, ima potencijala. Bivša vlast se držala strategije „političke ucjene“,  po kojoj  su oni uslov crnogorske nezavisnosti. Budući da je na političkoj sceni u proteklim decenijama eliminisao građanske snage, DPS je nastojao  da mu jedina alternativa bude ona velikosrpska, negatorska sa stanovišta državnog integriteta. Ipak, rekao bih  rezultati lokalnih izbora nisu tako loši s obzirom na navedenu političku destrukciju bivše vlasti.

Pored DPS-a suštinski gubitnici ovih izbora su  partije koje čine Vladu Crne Gore, SNP i URA. Nažalost URA je propustila istorijsku šansu na koju je građanska Crna Gora čekala od 2001. godine, dakle više od 20 godine, kada je Liberalni savez ispustio priliku da formira Vladu. Potpisivanje Temeljnog ugovora sa SPC-om, ozbiljne afere koje kompromituju vrh partije, dovele su do pada Vlade, a na izborima do marginalizacije URA-e, budući da na lokalnom nivou nisu više potrebni parlamentarnoj većini od 20. avgusta 2020. godine.

Izborni rezultat SNP-a pokazuje svu neprincipijelnost formiranja predizbornih koalicija, kada partije u koalicionom statusu osvoje skupštinske mandate koji im samostalno ne bi pripadali. Još im manje pripadaju mandati u Vladi.

Mada će Demokrate izvjesno biti dio nove lokalne vlasti u Podgorici smatram da nemaju razloga za slavlje. Strategija „pobjede, a ne podjele“ je suviše pasivna. Politika iziskuje  proaktivni pristup i pored negativne kampanje, još i više podrazumijeva iznalaženje afirmativnih rješenja, koja praktično utiču na život građana.

Upravo u tom političkom praksisu uzdigla se Evropa sad koja je nakon decenije stagnacije zarada, građanima donijela bolji život. Da li je program fiskalne reforme održiv, te da li će dovesti do negativnih efekata na sami standard građana u budućnosti, to su za prosječnog žitelja Crne Gore uglavnom apstraktne teme.  Evropi sad će biti pravi izazov formiranje gradske vlasti sa Demokratskim frontom, sa čijim čelnicima baš i nije lako voditi smislenu i svrsishodnu politiku.

Plaši me politički opstanak Demokratskog fronta, šta više samostalno preuzimanje od javnih interesa značajnih opština kao što je Budva. Moramo biti svjesni da su se populizam i šovinizam „krčkali“ na socijalnim marginama decenijske stagnacije bivšeg režima.

Crnu Goru uskoro očekuju parlamentarni izbori, jer su lokalni izbori delegitimizovali dalji opstanak Vlade i u tehničkom mandatu. Vjerovatno se izbori mogu očekivati na proljeće zajedno sa predsjedničkim. Moguće je da će se Đukanović ponovo kandidovati, no politička erozija DPS-a teško će ga ostaviti na mjestu predsjednika, i ako njegovi politički oponenti nisu sposobni da predlože ozbiljnog protivkandidata. Uostalom DPS je u padu i pored činjenice da od izbora 2020. godine funkciju premijera ne obavljaju ličnosti  koje mogu da odgovore državničkim izazovima, već je država u kontinuiranom v.d. stanju.

MILKA TADIĆ MIJOVIĆ, CIN CG
Kraj epohe DPS-a

Rezultati ovih izbora su istorijski, jer označavaju kraj epohe DPS-a. Taj je kraj samo najavljen 30. avgusta 2020. i uprkos svim greškama, svađama i nesnalaženjima tanke avgustovske većine kojih je bilo napretek u ove dvije godine, uprkos rastakanju institucija, strah od povratka DPS-a je bio veći od iznevjerenih nada nove vlasti.

Ovaj rezultat je istorijski, ne samo zbog kraha DPS-a, već što se konačno i ovdje na izborima nagrađuje i kažnjavaju rezultati jedne politike. A to je ključni mehanizam demokratije, koji bi Crnu Goru mogao izvesti iz pretpolitičkog stanja.

Stvarni pobjednik ovih izbora su građani. Oni su, više nego partije anti-Đukanovićevog bloka, zadali udarac decenijskoj korumpiranoj vasti, koja je razorila ovu zemlju, njenu ekonomiju, njenu prirodu, prostor, vrijednosti i istjerala desetine hiljada ljudi iz zemlje.
Birači su poručili – da biste nešto dobili, morate nam nešto i dati. Zato je Evropa sad, partija bez infrastrukture, tako sjajno prošla. Desetine hiljada ljudi osjetile su konkretnu korist od programa ministara Spajića i Milatovića. Da li je njihova reforma održiva ili ne, to je drugo pitanje… Ako se pokaže neodrživom, kazniće ih na nekim narednim izborima zbog iznevjerenih obećanja.

U Crnoj Gori je konačno važnije šta imate u frižideru od četnika i partizana, Srbije i Rusije, NATO-a i Belvedera, crkvi i džamija, patriota i izdajnika…

Na kraju, bilo bi jako važno da se najkasnije na proljeće, sa predsjedničkim, organizuju i parlamentarni izbori, jer je odnos političkih snaga u Crnoj Gori znatno izmijenjen u odnosu na 30. avgust 2020. i trenutna većina više nema legitimitet.

DEJAN MILOVAC, MANS:
Živi DPS mehanizmi

Protekli izbori nisu donijeli ništa novo kada je u pitanju transparentnost i poštovanje Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, i vidjeli smo da su svi „DPS mehanizmi“ za nezakonit uticaj na izbornu volju građana i dalje na snazi, te da se i te kako koriste od strane partija takozvane nove parlamentarne većine. Ovo se u prvom redu odnosi na zapošljavanje u državnim kompanijama koje uopšte nije regulisano postojećim izbornim zakonodavstvom za čiju izmjenu u posljednje dvije godine od pada DPS-a, nije bilo političke volje.

Isplate socijale iz budžetske rezerve, prekoračenje potrošnje polovine budžetskih korisnika, zapošljavanje na ugovorima o djelu, te funkcionerska kampanja, nemilice su korišćeni od strane političkih partije koje su svojevremeno iz opozicionih klupa oštro kritikovale takvu praksu DPS-a. Uz to možemo dodati birački spisak koji još uvijek nije „očišćen“ od prostora za zloupotrebe, kao i besprizorni birački inženjering sa izdvajanjem glasača sa područja Zete u posebnu opštinu kako bi se uticalo na konačni ishod izbora u Podgorici.

Ono što je posebno problematično je da na političkoj sceni gotovo da ne postoje partneri , nakon svega što smo vidjeli, za ozbiljnu izbornu reformu koja bi za rezultat imala oslobađanje institucija zaduženih za praćenje izbora i značajno ograničavanje prostora za zloupotrebe. To će na duži rok neminovno dovesti do normalizacije koruptivnog ponašanja institucija i političkih partija, a sam izborni proces učiniti dodatno netransparetnim.

GORAN ĐUROVIĆ, MEDIA CENTAR: 
Ukoliko se Đukanović ne povuče, DPS će nastaviti da gubi podršku

Uspjeh ili neuspjeh političkih partija na lokalnim izborima može se cijeniti najočiglednije kroz rezultate koji su ostvarili u Podgorici. Među partijama koje na državnom nivou vrše vlast, lošiji rezultat su ostvarili Demokratska Crna Gora i pokret URA. Ove dvije partije treba da analiziraju svoje djelovanje i odluke koje su donosili nakon 30. avgusta 2020. Osim odluka koje partije donose, nije manje važno ni njihovo ponašanje u komunikaciji sa drugim političkim subjektima. Građani znaju da prepoznaju prepotentnost, sujetu, nedosljednost i druge karakterne osobine partijskih lidera i funkcionera. Moguće da i tu treba dijelom tražiti objašnjenje zašto je Evropa sad dobila toliku podršku, građani nisu imali priliku da podrobnije upoznaju funkcionere tek osnovane partije pa se možda nisu imali kad razočarati kao što su se razočarali u druge.

O najvećem gubitniku je već skoro sve rečeno − DPS sa koalicionim partnerima je nastavio pad. Postalo je očigldno da DPS sa Đuaknovićem na čelu više nije partija koja može bitno uticati na političke procese u Crnoj Gori. Ukoliko se Milo Đukanović ne povuče sa mjesta predsjednika DPS-a ova partija će nastaviti da gubi podršku birača a njen koalicioni potencijal će ostati nula. Bez svih partija na poltičkoj sceni se može i bez svih njih će postojati Crna Gora. Sa druge strane je važno zbog daljeg razvoja Crne Gore da što više političkih subjekata bude građanske orijentacije, da žele vladavinu prava i profesionalzaciju institucija. Ako je DPS u stanju da se transformiše u vrijednosnom smislu, oslobodi radikalizma i vrati građanskim principima, ako je spreman da po prvi put u svojoj dugoj istoriji počne primjenjivati koncept vladavine prava i ako po prvi put u svojoj istoriji bude insistirao suštinski na profesionalizaciji institucija i zaustavljanju partijskog zapošljavanja, onda i ova politička struktura ima šansu da opstane na političkoj sceni i da doprinos razvoju zajednice.

Period pred nama će pokazati da li većina građana želi jačanje građanskih partija i da li zapravo u Evropi sad vide partiju koja se ne bavi identitetskim pitanjima i koja je okrenuta ekonomskim i socijalnim temama. Demokrate takođe moraju da razmisle da li žele da nastave sa partijskim zapošljavanjem (i zapošljavanjem svoje rodbine) dok URA mora da se opredijeli da li zaista želi vladavinu prava jer je glasanjem za odlaganje lokalnih izvora i prekrajanjem teritorija u započetom izbornom procesu (Opština Zeta) kršila Ustav i zakone.

Raduje me što građani sve brže sazrijevaju i traže sve više i odmah. Partije će morati da u svoje strukture uključuju kredibilne  i kompetentne ljude i oslobode se mediokriteta koji dominiraju političkom scenom.

OMER ŠARKIĆ, GRAĐANSKI AKTIVISTA:
U demokratskom društvu, lideri DPS-a bi podnijeli ostavke

Lokalni izbori su donekle raščistili situaciju, pokazali ko je gdje. DPS je doživio krah od kojeg mu nema oporavka, vukući u ponor sa sobom koalicione partnere, grupe građana i onaj dio intelektualaca i javnih ličnosti koji je svoju sudbinu vezalo uz njih. Apsolutni pobjednik izbora, kao novi pokret je Evropa sad, koji je ostvario impresivan rezultat − u Podgorici posebno. Demokratski front uprkos manjem padu podrške takođe može biti zadovoljan rezultatom izbora, a svi ostali su gubitnici.

U demokratskim društvima, poslije serije teških poraza, najprije na državnom a zatim na lokalnom nivou, lider DPS-a bi preuzeo odgovornost i dao ostavku. Odmah poslije njega, to bi uradio lider SNP-a, jer je nekad jaku partiju doveo ispod cenzusa u glavnom gradu. Vođe Demokrata i pokreta URA bi takođe preuzeli odgovornost za suštinski loše izborne rezultate, ali se ništa od toga nije desilo – i vjerovatno neće. Lideri naših partija su bogom dani, nesmjenjivi, svi u stvari liče na Đukanovića protiv koga se kao decenijama bore.

DPS, opterećen hipotekom teške korupcije i kriminala, definitivno ide ka tome da postane partija sa najstrmoglavijim padom podrške, većom i od SNP-a, ako se pod hitno ne oslobodi najkorumpiranijih i u javnosti najomrznutijih funkcionera. Postoji realna opasnost da nepromijenjen DPS, „braneći“ Crnu Goru na način na koji je brani – sa istim ljudima na njegovom čelu, upravo bude njen grobar.
Osiromašeni građani su spas vidjeli u benifitima koje im je nakratko donio program Evropa sad kroz povećanje plata, i tu po meni leži tajna ovakvog njihovog uspjeha. Lično mislim da je taj program populistički, neodrživ, bez ekonomske podloge, i da će nas vrlo brzo baciti u kandže MMF-a, što znači: maksimalno stezanje kaiša, umanjenje plata i penzija, masovno otpuštanja upošljenika u javnoj upravi, kresanje budžeta za zdravstvo i školstvo.

Ovi izbori, tj. praćenje predizborne kampanje, pokazali su i visok stepen neprofesionalnosti komercijalnih medija, kršenja novinarskog kodeksa i zakona. Većina njih je, inače relativno mirnu i fer kampanju pratila pristasno, navijajući za svoje favorite, posebno diskriminišući nove i neetablirane političke partije.

DUŠKO VUKOVIĆ, NOVINAR
Autoritarna poza Đukanovića izazvala smijeh

Kao pozitivno bih istakao to što je autoritarna poza Mila Đukanovića sada izazivala smijeh, i to djeluje ohrabrujuće više nego izborni rezultat njegova partije. Pozitivno je i to što se našao neko da baci rukavicu domaćoj partitokratiji i ponudi ozbiljan novi politički pristup i političku filozofiju. Naravno da mislim na Preokret.

Negativno je to što su građani i građanke Crne Gore, budući jedini suvereni, nažalost kao i ranije hrlili na političku pijacu da kupe obećanja političkih partija, a ne da biraju na konkursu izvođača radova za ono što su sami zaželjeli, promislili i isplanirali.

Milena PEROVIĆ