Snijeg  u Kolašinu i Žabljaku razlog je za optimizam svih koji su iz prošle zime izašli s ogromnim gubicima. Ova sezona bi mogla nadoknaditi dio gubitaka. Ipak,  poslovanje državnog preduzeća Skijalište Crne Gore, u čijem je sastavu i kolašinsko skijalište, ni ove zime nijesu zaobišli sukobi na relaciji Odbor direktora- izvršni direktor

Na samom početku zimske sezone na Bjelasici je dovoljno snijega, ali ne fali  ni problema. Prije svega, još je neizvjesno kada će profunkcionisati žičara K7, koja spaja skijaške staze državnog i privatnog skijališta i koja, kao jedinstvena insfrastruktura i uz jedinstvenu ski kartu,  nudi  više od 40 km staza državnog i privatnog skijališta na Bjelasici. Temelji jednog od stubova tog šestosjeda pomjereni su još tokom proljeća, građevinskim radovima na susjednim privatanim parcelama.

Urbanističko -građevinska inspekcija potom je  investitoru naložila da sanira ono što je pokvario. Međutim, kako  krajem novembra ,zaključio je  sudski vještak građevinske struke angažovan od Skijališta Crne Gore (SCG),  saniranje nije uspjelo, pa stub nije bezbjedan za upotrebu. Samim tim je upitna i bezbjednost ostatka konstrukcije žičare.

Samo nekoliko dana pred katolčiki Božić, na državno skijalište su stigli monteri iz austrijske firme Doppelmayr, izvođači radova na žičari, koja je građane koštala oko devet miliona eura. Monteri treba da poprave ono što se može, a potom komisija da utvrdi je li šestosjed bezbjedan za upotrebu. Iz SCG još nijesu dali zvaničnu  izjavu o stanju žičare, a na tu temu nijesu govorili detaljnije ni iz Ministarstva turizma.Ostala infrastruktura Ski centra Kolašin 1600, kako za Monitor kaže rukovodilac tog skijališta Bojan Medenica,  potpuno je spremna za prve goste.  Ski centar ove zime goste dočekuje obogaćenom ponudom.

„Posjetiocima su na raspolaganju dva nova ski lifta, tipa Tanjir – dužine 400 metara i tipa Sidro – dužine 800 metara. To će doprinijeti većem komforu i boljoj organizaciji na stazama.Trudili smo se, iako na skijalištu nije bilo struje skoro mjesec, pred sam početka sezone,  da pripreme obavimo na najbolji mogući način. Za kraj sezone osmislili smo sadržaje, koji su namijenjeni edukaciji mladih. U saradnji sa Turističkom organizacijom (TO) i ski školama biće organizovani programi za djecu ruralnih područja i osnovnih škola, kako bi savladali svoje prve skijaške korake”, najavljuje Medenica.

Cijena dnevnog ski pasa na kolašinskom skijalištu  je 25 eura za odrasle i 16,5 eura za djecu. Dnevna karta za pokretnu traku za skijaše početnike je 10 eura. U ponudi je i trodnevna karta koja košta 56,5 eura za odrasle, a 37,5 za mlađe od 14 godina. Petodnevni i sedmodnevni ski pasovi su 84, odnosno 105, dok su za djecu 56, odnosno, 75,5 eura.Prema novom cjenovniku, cijena turističke vožnje žičarom Troglava biće osam eura za odrasle i pet za djecu. Korišćenje tjubing staze (tri vožnje) je 2,5 eura, dok  10 vožnji košta šest eura.Popusti su predviđeni i za porodične pakete, za koje važe popusti, u zavisnosti od brojnosti porodice, od 10 do 30 odsto. Cijene usluga u restoranu skijališta, kaže Medenica, ostale su na istom nivu kao i tokom prošle sezone.

I dok sa skijališta poručuju da su optimisti i da ulažu napore da posjetiocima omoguće „najbolji mogući ugođaj u prirodi“, nimalo ugodna prepiska vodi se između izvršnog direktora SCG Đura Miloševića i Odbora direktora na čijem je čelu Miličko Bulatović. U dopisima koje je poslao na adresu  Ministarstva turizma, Milošević je obavijesto ministarku Simonidu Kordić, između ostalog, da je Odbor direktora tražio da se pokrene postupak protiv izvođača radova na K7 i da se zahtijeva od Uprave za kapitalne projekte (UKP) “da pokrene proces ispitivanja svih radnji izgradnje” tog objekta. Direktor tvrdi i da su iz Uprave odgovorili da je taj zahtjev “vrlo neozbiljan”. Optužio je neke od članova Odbora za nepotizam, problematične izmjene Statuta, donošenje odluka bez zakazivanja sjednica, opstrukciju projekta vještačkog osnježavanja, te pokušaji  da zaštite vlasnika privatnog ski centra, a na šetu SCG…

S druge strane, Odbor Miloševića smatra odgovornim za tešku finansijsku situaciju u SCG, kašnjenje u preduzimanju aktivnosti oko sanacije žičare, a problematizovali su i trošenje 1,5 miliona eura namjenskih sredstava dobijenih od Vlade, nepoštovanje odluka inspekcija i državnih organa, narušene međuljudske odnose u kompaniji…Podsjećaju da je dodatnu kontrolu stanja šestosjeda tražilo Ministarstvo. Obje strane tvrde da imaju dokaze za optužbe, te da će, možda, biti prinuđeni da ih učine javno dostupnim. Prema dosadašnjem iskustvu, s obzirom da Milošević nije imao idilične odnose ni sa prethodnim sastavom odbora direktora, optužbe  neće ići dalje od Ministarstva, a sve probleme će u državnom preduzeću, kao i do sada će „rješavati“ konsezusom  – odlukom da o njima ne pričaju sa novinarima.

Iz kolašinske TO poručuju da ove zime posjetiocima  neće biti dosadno ni na planini ni u gradu. Mnogo se, kaže za Monitor direktorica Zorica Milašinović vodilo računa o vanpansionskom dijelu ponude. Božićni bazar   već je počeo, a na štandovima je, tvrdi direktorica TO, izuzetno zanimljiva i autentična ponuda.

Ona za januar najavljuje  i Winter Art festival, koji je na kvalitetan način minulih godina upotpunio vanpansionsku ponudu Kolašina tokom zimske sezone. Ta manifestacija trajaće od 10. do 19. februara, a biće otvorena koncertom Verice Čuljković. Organizovaće ga, kao i obično, NVO za promociju mladih talenata, TO, Opština i Centar za kulturu.

„U okviru tog  festivala, nastup Marka Prentića planiran je za 13. januar, a dva dana kasnije, publici će se predstaviti i mladi muzički talenti. Winter Art festival, koji će biti zatvoren koncertom Amire Medunjanin. Tokom ove zime,  dio sadržaja vanpansionske ponude biće  namijenjen poklonicima aktivnog odmora. To će organizovati  pješačke i ture hodanja na krpljama. Kao i do sada TO i Opština, pružiće podršku u organizaciji Sinjavinskog i Bjelasičkog zimskog maratona“, kaže direktorica TO.

Na Žabljaku je dovoljno snijega za skijanje još od polovine sedmice,  a kako kaže direktor TO Stojan Abazović, svi koji se odluče za zimovanje na Durmitoru imaće odlične uslove.   I Žabljačani su radili na obogaćivanju ponude, a od  27. decembra, kada je zvanično otvranje sezone, sve staze skijališta Savin kuk biće u funkciji,  najavljuje Abazović za Monitor.

„Sve je već spremno, staze su utabane.  Na dan  otvaranja sezone biće besplatan ski pass za sve posjetioce, a zatim naše goste čeka bogat dvodnevni program.  Na dan otvaranja  imaćemo i manifestaciju na kojoj ćemo promovisati durmitorske proizvode, kao i DJ ŽURKU. U subotu, u 20 sati,  je koncert grupe Valentino. Nadam se da će predstojeći vikend značiti i  početak jedne vrlo uspješne sezone“, kazao je direktor TO za Monitor.

Na Žabljaku i ove zime biće instalirano klizalište, koje će ubuduće biti u vlasništvu Opštine. To će obzbijediti, kaže Abazović, da klizalište postane stalni dio žabljačke zimske, ali i ljetnje turističke sezone,  jer će se tokom ljeta koristiti  kao rolarište. Još jedna od noviteta je i turno kamp, koji će  biti u katunu Lovice, a turistima će, prvi put, nuditi organizovane ture turno skijanja.

Prošla zimska turistička sezona bez i jednog dana skijanja, pričinila je višemilonske gubitke turističkoj privredi sjevera Crne Gore.  Sezona  koja je u toku, ukoliko snijeg ne „izda“ očekivanja, mogla bi  na neki način nadomjestiti dio izgubljenog.  No, činjenica da državno preduzeće SCG, tokom cijelog ljeta  nije uspjelo da „ustabili“ jedan stub žičare,  pokazuje da su u državnoj  kompaniji jedino  stabilne loše navike i sukobi. Ali i sklonost da se svi zajedno brižljivo odnose prema interesima komšijskog privatnog skijališta.

                                                                                      Dragana ŠĆEPANOVIĆ

Pogled na Prokletije iz Plava sada je idiličan. Snijeg je, a potkornjak miruje na niskim temperaturama, sakriven od očiju. Ekocid u NP Prokletije je toga obima da će sasvim sigurno doći dan kada nadležne državne institucije neće moći nikoga da zaštite. Proći će zimska idila,a neke bajke imaju i ružan kraj

Snijeg na Prokletijama prikriva štetu koju je napravila invazija štetočine potkornjaka koji uništava šume u ovom nacionalnom parku, a lagano se širi i na šume koje su pod zaštitom države. Snijeg još  neko vrijeme  može sakriti ekocid izavan ljudskim faktorom, odnosno neblagovremenim činjenjem nadležnih državnih institucija.

Poslednje procjene iskusnih šumarskih inženjera govore da se u Nacionalnom parku Prokletije bolest potkornjaka u ovom trenutku proširila u odnosu na period kada je utvrđeno da je stradalo  oko trista hiljada kubika četinara, što je najmanje sto hiljada stabala.

„Ovo je katastrofa. Mogu oni sakrivati stanje koliko god hoće, ali to će na proljeće biti vidljivo i golim okom. Znam i ko je kriv za takvo stanje. I to je vidljivo golim okom, koliko god ih državne instucije štitile od odgovornosti. Stvar je jednostavna – moglo je da se blagovremeno spriječi širenje, ali oni koji su trebali i morali to da rade nisu prstom mrdnuli“ – kazao je jedan od inženjera koji nije želio da mu se pominje ime.

U nevladinoj asocijaciji Udruženje drvoprerađivača Plav pozvalli su tužilaštvo da reaguje i ubrza postupak procjene štete. „Za ovo  neko mora da odgovara“,  kažu u tom udruženju.

Njihova računica materijalne štete je jasna. Trista hiljada kubika osušenih stabala bi moglo u ovakvom stanju da se iskoristi samo za proizvodnju peleta, i to je naminimalnije dvadeset eura po kubiku – to znači šest miliona eura. Da je sječa oboljelih stabala izvršena ranije, kada je mogla iz njih da se izvuče oblovina i daska, šteta se penje na preko pedeset miliona eura.

„Na proljeće, kada nastupi lijepo vrijeme i temperature pređu petnaest stepeni, potkornjak prelazi iz larve u letećeg štetočinu, a u stanju je da preleti i do četirili ili pet kilometara. Tada će se na udaru naći državne šume prema Čakoru, kao i šume prema području beranskog šumskog prostranstva Šekular ili šuma na teritoriji Andrijevice“ – tvrde drvoprerađivači.

Prema njihovim riječima nadležne institucije su trebale da naprave akcioni plan koji bi podrazumijevao premjeravanje površine i količine šume koja je zaražena, ali to nisu učinili, osim što su postavljali takozvane feromonske klopke.

„I sada neki tamo aktivisti koji su lovci na grantove, a koji nisu iz Plava, pokušavaju nas iz Plava da predstave kao šumsku mafiju koja preuveličava problem da bi se domogla drvne mase. Mi im poručujemo – spriječite širenje bolesti, a sa posječenim drvetom radite šta hoćete, ne možete vi više da se brinete za Plav i da volite ovaj grad, nego mi koji ovdje živimo“ – poručuju u Udruženju drvoprerađivača Plav.

Pošto su sve institucije u Crnoj Gori do sada ostale nijeme na ovaj problem, NVO Udruženje drvoprerađivača Plava  obratilo se javno predsjedniku države i svim nadležnim državnim instucijama.

Oni su ovu situaciju uporedili sa „ubijanjem Plava bez ijednog ispaljenog metka“, jer ovo, kako kažu, „ni jedan okupator ne bi mogao ovako da uradi šta je neko nečinjenjem uradio“.

Priča o bolesti potkornjaka u šumama Nacionalnog parka Prokletije prvu put je pokrenuta u ljeto 2022. godine.

Zatim je dobila na težini u nobembru mjesecu prošle godine, kada je šumarski inspektor iz Plava Hakija Jasavić podnio Osnovnom državnom tužilaštvu u Plavu krivičnu prijavu protiv menadžmenta Nacionalnih parkova Crne Gore, koji nisu postupili po nalogu iz aprila te godine da izvrše sanitarnu sječu.

Bolest potkornjaka je zbog tog nemara ekpanzivno napredovala i napravila milionske štete državi Crnoj Gori. Jasavić je tada objasnio da je rješenje o potrebi sanitarne sječe, dostavio još u aprilu 2022. godine u skladu sa Zakonom o šumama član 45.

Kada je u aprilu izvršio kontrolu, ustanovio je da je oboljelo oko pet do šest hiljada kubika čamove šume. U avgustu, u novoj kontroli, ustanovio je da ne samo da nije obavljena sanitarna sječa i izvršena zakonska obaveza, već se bolest raširila i zahvatila 10 do 15 hiljada kubika šume u NP Prokletije.

Zbog nemara i nerada već u oktobru i novembru prošle godine oboljelo je od 50 do 60 hiljada kubika šume u NP Prokletije, da bi u poslednjoj kontroli prije ljeta ustanovio da je bolest zahvatila 100 hiljada kubika šume u Nacionalnom parku.

U poslednjoj provjeri u kasnu jesen, prije snjegova, svaka nada za spas šuma je izgubljena. Oboljelo je, kažu inženjeri 151 hiljada stabala smrče i zakonom zaštićene molike, što je možda i preko 300 hiljada kubika najkvalitetnijeg drveta.

Osnovno državno tužilaštvo je krivičnu prijavu ovog inspektora proslijedilo Specijalnom državnom tužilaštvu, ali je SDT vratio na postupanje ODT Plav.

Prema saznanjima Monitora tužilaštvo je zatražilo da se procijeni šteta koja je pričinjena, ali to  ide presporo.

Umjesto da nešto preduzimaju, bivši menadžment Nacionalnih parkova Crne Gore tražio je od inspektora da Hakija Jasavića isključi iz nadležnosti kada se radi o NP Prokletije. Udovoljeno im je. Ovaj inspektor  kaže da stoji iza svega što je rekao i iza krivične prijave koju je podnio, ali mu je zabranjeno da istupa u medijima.

„Neko će zbog ovoga kad-tad morati da odgovara“ – kažu u plavskom Udruženju drvoprerađivača.

Oni su dodali da ove podatke koje iznose u javnost još niko nije pobio, i zatražili da to neko slobodno pokuša da učini.

„Evo, mi u našem udruženju kažemo da je ekonomska šteta dvocifreno milionska. Neka neko napravi drugu računicu i neka nas demantuje, a mi ćemo nastaviti da javnosti ako treba i svakodnevno putem medija i društevenih mreža šaljemo fotografije i video snimke koji govore više od bilo čega“ – kazali su u udruženju.

Pogled na Prokletije iz Plava sada je idiličan. Snijeg je, a potkornjak miruje na niskim temperaturama, sakriven od očiju. Ekocid u NP Prokletije je toga obima da će sasvim sigurno doći dan kada nadležne državne institucije neće moći nikoga da zaštite. Proći će zimska idila,a neke bajke imaju i ružan kraj.

                                                                                                              Tufik SOFTIĆ

Nekada su samo Ulcinjani morsko dobro nazivali “morsko zlo”. Sada su predstavnici svih opština  na Primorju saglasni da lokalne samouprave moraju da  upravljaju svojim navrjednijim resursom

Iako su gotovo svi iz različitih političkih partija i grupacija čelnici opština na Crnogorskom primorju su jedinstveni u stavu: država treba da se decentralizuje. U tom smjeru, oni insistriraju na izmjenama i dopunama ključnih zakona kojima se reguliše upravljanje prostorom i finansijama na njihovim teritorijama. Više od pet mjeseci stručnjaci iz tih lokalnih samouprava, uz podršku Zajednice opština Crne Gore, zajednički su radili kako bi se centralnim vlastima uputila Inicijativa kojom se traže izmjene i dopune zakona o morskom dobru, planiranju prostora i izgradnji objekata, te o lukama.

„Pitanje je kompleksno i zadire u same ingerencije lokalnih samouprava, i ispravljanje velike nepravde prema stanovnicima Primorja, koja traje preko tri decenije. Ovim rješenjima se vraćaju ingerencije opštinama u dijelu u kojem te ingerencije i suštinski sežu u ono što jeste lokalna samouprava. Bez toga nema decentralizacije i mnogo efikasnijeg i boljeg upravljanja obalom primorja“, kaže predsjednik Tivta Željko Komnenović.

I predsjednik Bara Dušan Raičević navodi da je ključni zahtjev inicijative da se, shodno Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, upravljanje najvrjednjim resursima vrati u ruke lokalnih samouprava sa ciljem da se mnogo kvalitetnije i odgovornije upravlja morskim dobrom.

„Za ovu inicijativu nijesu opredjeljujući kriterijum samo finansijska sredstva već želja da se obalne zone na kvalitetniji način regulišu i sa njima upravlja i da pokušamo da sačuvamo i zaštitimo nešto što je prirodno dobro Crne Gore. Smatramo da je Morsko dobro do sada najmanje uradilo kako bi se plaže sačuvale i dodatno prihranjivale i kako bi se ta zona širila i zadovoljile sve pretpostavke koje su neophodne za dalji razvoj turizma“, ističe Raičević.

Prema riječima potpredsjednika Budve Nikole Jovanovića, ta opština učestvuje sa preko 50 odsto u ukupnom turističkom prihodu u budžetu države, a njeni su građani nezadovoljni jer ne dobijaju satisfakciju za ono što je rezultat rada turističkih poslenika i privrede.

„Preko 500 miliona na godišnjem nivou se ubere od turističkog prihoda na teritoriji Budve, a povrat kapitalnih investicija je praktično na nuli decenijama unazad i ta se loša praksa nastavlja. Morsko dobro u ukupnoj teritoriji Crne Gore iznosi oko 300 kilometara, što pokazuje koliko je to važan i značajan resurs koji nije povjeren opštinama, koji je od 1992. godine oduzet opštinama i da praktično opštine nemaju nikakvo upravljanje i prihod na toj teritoriji“, kaže on. Jovanović napominje da je potpisivanjem inicijative izražena volja svih primorskih opština da se prihod koji ostvaruje Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom (JPMD) vrati građanima opština koji trebaju da imaju prihod, ali i da savjesno upravljaju tim prostorom.

Kako su procijenili predsjednici opština, svega jedna trećina prikupljenih prihoda se vraća kroz infrastrukturu i ulaganja JPMD. U Ulcinju tvrde da je ta cifra bar još dva puta manja. Stoga su iz ove opštine u aprilu uputili inicijativu za ocjenu ustavnosti Zakona o morskom dobru, i još čekaju na odluku Ustavnog suda.

JPMD je formirano 1993. godine da bi se, na legalan način, od Ulcinja, tada jedine opozicione opštine na Primorju, u državnu kasu preusmjeravali prihodi i upravljalo njenom najvrjednijom imovinom. Stoga je i razumljivo što je čak 57 odsto teritorije kojom gazduje Morsko dobro, odnosno čitavih 33 miliona metara kvadratnih, nalazi  u toj opštini. U kojoj su i obale rijeke Bojane morsko dobro!? A to nije Solana!?

Predsjednik Herceg Novog Stevan Katić smatra da će inicijativa dobiti podršku u državnom parlamentu i to prije početka sljedeće turističke sezone. Nju su, kako naglašava, pokrenuli predstavnici političkih partija u Skupštini Crne Gore.

„Predložene izmjene zakona nijesu usmjerene protiv bilo koga, posebno protiv sadašnjeg menadžmenta kada je u pitanju JPMD, već sistemsko rješenje, nezavisno od upravljačke garniture. Riječ je o potrebi da se to pitanje sistemski riješi, da opštine konačno upravljaju svojom obalom, a ostavljen je i upravni nadzor kada je u pitanju morsko dobro kojim bi se ovo preduzeće transformisalo u jednu regulatornu agenciju koja bi vršila kontrolni nadzor pojasa morskog dobra“, naveo je Katić.

Ni Vlada ni Skupština Crne Gore nijesu u proteklim godinama i decenijama iskazivale razumijevanje i sluh za zahtjeve i apele iz primorskih opština. Čini se da se i u tom pogledu stvari, ipak, mijenjaju. Ministar javne uprave Maraš Dukaj pozdravio je dogovor predstavnika svih primorskih opština da iniciraju izmjene i dopune Zakona o morskom dobru.

Istakao je da posebnu težinu inicijativi daje činjenica da je zajedno podnose predstavnici po mnogim pitanjima različitih političkih vizija, ali očigledno podudarne razvojne perspektive.

“Saradnja opština na konkretnim pitanjima i decentralizacija predstavljaju put kojim Crna Gora treba i mora da ide. Ova inicijativa zahtijeva konstruktivni i otvoreni dijalog lokalnih i centralnih vlasti, koji ću kao ministar podržati, a u cilju kreiranja rješenja u interesu građana, lokalnih samouprava i države”, rekao je Dukaj.

Dok se čeka izjašnjenje centralnih vlasti na ovu inicijativu, na Crnogorskom primorju se čeka i raspisivanje tendera za davanje u zakup kupališta i privremenih objekata u zoni morskog dobra. U pripremi tendera izrađen je novi atlas crnogorskih kupališta, sa 57 novih.

To znači dodatne prihode za JPMD. Čuveni njemački kancelar Oto fon Bizmark je govorio da je “90 odsto politike finansijska politika, a da ni onih 10 odsto nije džabe”.

                                                                                                                     Mustafa CANKA