Stanovnici sela Šekular kod Berana pobunili su se nakon što je postalo sasvim izvjesno da neće imati nikave koristi od malih hidroelektrana koje su napravljene na rijeci koja protiče kroz taj kraj. Ne samo da neće imati koristi, već su, kako mještani tvrde, u gubitku jer je napravljen ekocid uzimanjem kompletne rijeke za potrebe proizvodnje struje, odnosno ne ostavljanjem takozvanog biološkog minimuma za očuvanje flore i faune ove nekadašnje planinske ljepotice.
„Vjerujte mi da mi nema ništa teže nego da vidim prazno korito rijeke koja je bila ukras sela. Trebalo je da uzmu trećinu vode, a vidite da rijeke praktično više nema. Sva voda je cijevima odvedena za potrebe hidrolektrana”, priča za Monitor predsjednik ove velike Mjesne zajednice Vesko Davidović.
Tako koncesionari, osim što decenijama bez milosti šekularske šume i krajolike pretvaraju u goleti, sada bez ikave koristi za lokalnu zajednicu otimaju i drugi vrijedan prirodni resurs – vodu.
„Kada su trebali da počnu da grade hidrocentrale, obećali su da će brojna sela na ovom odručju oživjeti. Ništa od obećanja, ni puta ni bilo šta drugo. Toliko struje proizvedu ovdje, a mi je imamo tek za tranzistor s drvenih stubova koji stoje nakrivljeni kao u nekoj nevjerovatnoj priči”, kaže Davidović.
Mještani Šekulara su podigli glas i kažu da će naći načina da zausteve nemilosrdnu eklspoataciju. „Ako koncesionari uskoro ne počnu da ulažu u naš kraj mi ćemo blokirati puteve. Naći ćemo načina i da zaustavimo proizvodnju struje”, poručuju.
Oni ne mogu da shvate da se iz malih hidrelektrana napravljenih u njihovom selu izvlače milioni eura prihoda, a da selo trpi samo štetu.
„Sva priča o dobrobiti za naš kraj, svela se na pet, šest mladića koji su zaposleni kao čuvari”, kaže Davidović.
Prema za sada nepotvrđenoj računici, preduzeće Hidroenergija Montenegro će iz četiri hidroelektrane na Šekularskoj rijeci, koje su već počele probno da rade, proizvoditi godišnje struju u vrijednosti od blizu tri miliona eura, dok ni selo ni opština Berane od toga neće imati nikave koristi.
Monitor je prije više od dvije godine upozoravao da će se to dogoditi, ukazujući na to kako su opštine Berane, Andrijevica i Plav ostale pod nerazjašnjenim okolnostima bez vlasničkog udjela u preduzeću Hidroenergija Montenegro u kojem su trebale da imaju po 3,33 odsto kapitala.
Preduzeće Hidoenergija Montenegro, podsjetimo, osnovano je u Beranama u jesen 2007. godine. Tada je biznismen Oleg Obradović došao u rodni grad i preko kompanije Hamera Capital napravio dogovor sa tri opštine na sjeveroistoku Crne Gore o davanju koncesija za izgradnju malih hidrolektrana na njihovim teritorijama, ponudivši im zauzvrat dio akcija u zajedničkoj firmi.
Odluka o upisu udjela Opštine Berane u DOO Hidroenergija Montenegro donijeta je u lokalnom parlamentu krajem oktobra te godine, u vrijeme kad je ovom sjevernom opštinom upravljala Demokratska partija socijalista. U toj odluci vrlo precizno i jasno je definisano da će ova Opština kao svoj osnivački ulog unijeti „nenovčana sredstva u iznosu od 5.023 eura shodno procjeni ovlašćenog procjenjivača” i na osnovu ovog uloga postati vlasnik 3,33 procenta kapitala novoosnovane firme.
Definisano je i da sjedište firme bude u Beranama, s osnovnom djelatnošću „izgradnja objekata za proizvodnju i distribuciju električne energije”.
„Privrednim društvom upravljeće Odbor direktora od sedam članova, u čijem sastavu će biti i predsjednik Opštine Berane. Dobit će se dijeliti po procentualnom učešću u vlasništvu. Opštine će svoj dio od deset procenata od opredijeljene dobiti za fiskalnu godinu za koju se odluka donosi, dijeliti među sobom u zavisnosti od količine proizvedene i prodate električne energije s teritorije pojedinačne opštine”, navedeno je u ovoj odluci.
U njoj je decidno stajalo da se za sprovođenje odluke i potpisivanje potrebne dokumentacije ovlašćuje predsjednik Opštine Berane koji je trebalo da bude i jedan od članova Odbora direktora.
U to vrijeme gradonačelnik Berana bio je funkcioner DPS-a Vuka Golubović.
Dva mjeseca ranije potpisan je protokol o saradnji s kompanijom Hamera Capital, kojim su definisane prava i obaveze potpisinika. Strane poptisnice su se saglasile da Hamera Capital sa svojim poslovnim partnerima investira u projekte na teritoriji ove tri opštine na sjeveru države i pruži neophodnu logistiku za privlačenje stranog i domaćeg kapitala.
Tim protokolom difinisano je da Berane, Andrijevica i Plav dijele deset odsto kapitala i dobiti iz Hidroenergije Montenegro. Kao što je odlukom definisano vlasništvo, protokolom o saradnji određeno je da osnivački ulog iznosi stotinu deset hiljada eura i da taj kapital za zajedničku firmu obezbijedi Hamera Capital Olega Obradovića, čiji potpis stoji na kraju protokola pored potpisa tadašnja tri predsjednika ovih opština.
Pregledom Centralnog registra privrednih subjekata može se ustanoviti da nijedna od tri opštine nikada nije upisana kao vlasnik Hidroenergije Montenegro.
U junu 2007. prilikom registrovanja pod punim nazivom DOO Hidroenergija Montenegro Berane kao osnivači su upisani Hamera Capital sa sedamdeset odsto i izvjesna firma Fortis DOO – Berane sa trideset procenata. Od tada do današnjih dana bilo je oko petnaest promjena u Centralnom registru, kako u smislu povećanja kapitala, tako i u pogledu vlasništva.
Kompanija Bemaks je pod tim nazivom ušla u ovu priču u maju 2012. godine, od kada se pojavljuje kao vlasnik sa šezdeset procenata, dok četrdeset procenata ostaje u vlasništvu Olega Obradovića. Dvije godine kasnije dolazi do formalne promjene gdje Bemaks istupa iz vlasništa, a vlasnici tog dijela kapitala postaju pojedinačno i poimenično vlasnici Bemaksa Aleksandar Mijajlović i Ranko Ubović. Oni i danas imaju po trideset odsto akcija u Hidroenergiji Montenegro. Oleg Obradović je ostao manjinski vlasnik sa četrdeset odsto.
Plan Hidroenergije Montenegro je da izgradi ukupno trinaest mini hidroelektrana na području beranske opštine, a vrijednost investicija je 28 miliona eura. Hidroenergija Montenegro koncesije je dobila na 27 godina. Sve lokacije su u slivu Lima. Pet u području Šekularske rijeke, i čak osam na beranskoj Bistrici.
Nakon što je taj posao uveliko odmakao i električna energija iz malih elektrana počela da se distribuira i prodaje, postavljeno je pitanje koliko su opštine na sjeveru države izgubile i ko je za to kriv. Najveći gubitnik je Opština Berane na čijoj teritoriji će se graditi najveći broj hidrocentrala.
Neko se bavio matematikom i izračunao da će Hidroenergija Montenegro na godišnjem nivou proizvoditi minimalno deset miliona eura električne energije iz trinaest hidrocentrala. Dugoročno gledano, skoro toliko Opština Berane će biti na gubitku. Malo li je, za ovu siromašnu opštinu?
Za prevaru je mnogo. Mještani Šekulara sada su počeli sami da sabiraju. Prijete i da će početi s oduzimanjem, ako se nešto ne promijeni u odnosu koncesionara prema njihovom selu.
„Selo Šekular do sada nije ništa dobilo, a samo ove četiri dosadašnje hidroelektrane proizvodiće godišnje struju za skoro tri miliona eura. Neće se više o Šekularu odlučivati izvan sela. Dosta je bilo”, kaže predsjednik MZ Šekular Vesko Davidović.
Unazad desetak godina nijedna inicijativa za izgradnju malih hidrolektrana koju su pokretale razne asocijacije sa sjevera nije mogla proći zbog neshvatljivo komplikovane birokratske procedure. Sve do trenutka dok se tajkuni nijesu dobro organizovali. Od kada su oni ušli u igru oko malih hidroelektrana, stvari su na tom planu počele da dobijaju ubrzanje. Ubrzanja znaju da se pretvore u prevare.
Tufik SOFTIĆ
Stav4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FELJTON3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
OKO NAS3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice