Mnogo buke ni oko čega, naslov poznate Šekspirove komedije mogao bi, uskoro, opisati epilog tužilačkih istraga i spektakularnih hapšenja budvanskih funkcionera, političara, činovnika, i sa njima povezanih biznismena u brojnim korupcionaškim aferama u kojima je turistička metropola Crne Gore oštećena za više desetina miliona eura.
Kada je Specijalno državno tužilaštvo otvorilo brojne predmete koji su čekali u fiokama njegovih prethodnika, te naložio hapšenje većeg broja „zaslužnih” Budvana, osumnjičenih za zloupotrebu službenog položaja, za organizovano kriminalno udruživanje, sračunato sistematsko iskorišćavanje opštinskih resursa radi nezakontog sticanja materijalnog bogatstva i moći, mnogi građani su pomislili kako je bezakonju i haosu koji je posljednjih desetak godina vladao u Budvi, napokon došao kraj. Ponadali su se takođe da će osumnjičeni za zloupotrebe biti primjereno kažnjeni i što je najvažnije, da će sve što su nezakonito stekli na račun grada i građana Budve, uredno vratiti.
Čovjek koji je odlučio da budvansku kriminalnu hobotnicu razotkrije, da prikupi čvrste dokaze o nezakonitim radnjama i slobode liši dojučerašnje gradonačelnike poznatog turističkog grada i vodeću ekipu lokalne uprave, da uhapsi drugog čovjeka u partijskoj hijerarhiji vladajuće Demokratske partije socijalista Svetozara Marovića i označi ga vođom kriminalne organizacije, specijalni tužilac Milivoje Katnić, zadobio je povjerenje građana željnih pravde i stekao popularnost.
Međutim, devet mjeseci nakon avgustovskih hapšenja budvanske afere se razvodnjavaju, nema nijedne optužnice, a očekivanja građana splasnula su poput izbušenog balona. Polako se stiče utisak da će mnogi okrivljeni proći sa minimalnim kaznama, dok će materijalna odšteta poharanog budžeta Opštine Budva biti zanemarljiva. Euforija oko hapšenja poznatih likova, nevjerovatan broj afera otvorenih u malom primorskom gradu, te višemilionske prevare koje su šokirale javnost, na kraju dobijaju neke druge obrise.
Većina uhapšenih, kojih je u prvom naletu bilo 14, naći će se na slobodi kao svjedoci saradnici tužilaštva ili prihvatajući predloge o sporazumnom priznanju krivice u zamjenu za povlastice oko visine kazne i materijalne odštete.
Javnost je ostala uskraćena za sudske procese u kojima bi se otkrili detalji oko milionskih prevara u glavnim investicionim projektima lokalne uprave, o kriminalnim transkacijama sa opštinskim zemljištem, o tome ko se sve i u kolikoj mjeri okoristio na račun budžeta Opštine, odnosno svih građana Budve.
Uskraćena je i za podatke o sprovedenim finansijskim istragama o imovini okrivljenih i načinu njenog sticanja. Zbunjuju podaci o visini materijalne odštete koju potpisnici sporazuma o priznanju krivice moraju da plate. Hapšeni su pod sumnjom za višemilionske pronevjere, a onda im tužilaštvo nudi nagodbe sa simboličnim sumama. Ko će i kako vratiti Budvi silne pare koje se u krivičnim prijavama navode, ostaje pitanje bez jasnog odgovora.
Prema načinu kako se predmeti rješavaju u Specijalnom tužilaštvu ispada da većina članova brojne i dobro organizovane kriminalne organizacije u Budvi, nije pribavila nikakvu imovinsku korist za sebe ili tužilac Katnić sa svojim istražnim timom nije uspio da dođe do takvih podataka.
Svaku odgovornost izbjegao je Rajko Kuljača, jedna od krupnijih riba u istrazi, predsjednik Opštine u dva mandata tokom kojih je napravljeno najviše krivičnih djela koja su predmet istrage, zahvaljujući tome što je kao svjedok saradnik za sve okrivio Svetozara Marovića. Kuljača je u aferi Zavala za pričinjenu štetu od 820.000 eura nepravosnažno osuđen na pet godina zatvora, dok je kao zamjenik šefa kriminalne organizacije u poslovima, po sopstvenom priznanju teškim na desetine miliona eura – oslobođen.
Njegov nasljednik u fotelji prvog čovjeka Budve Lazar Rađenović nije sebi pribavio nikakavu imovinsku korist iz pet afera koje mu se stavljaju na teret, u kojima procijenjena šteta iznosi oko 30 miliona eura. On je prihvatio sporazum o priznanju krivice po kome je dužan da odleži zatvorsku kaznu 2,5 godine i da plati 30.000 eura. Veću kaznu Rađenović je dobio u predmetu Košljun, 3,8 godina, za krivično djelo nezakonite preprodaje zemljišta vrijednu 1,5 milion eura nego za navedenih pet afera kod Katnića.
U krivičnim prijavama nije jasno objašnjeno koliko je učešće svakog pojedinca ponaosob u odnosu na pričinjenu štetu. U budvanskoj krimi-sapunici najbolje je prošao biznismen Mirko Latinović, čijim je poslovanjem, prema navodima tužioca Katnića, samo u aferi TQ Plaza, Opština ojađena za 20 miliona eura. Postao je ključni svjedok protiv Marovića, ni dana nije proveo u pritvoru on, nego njegov direktor Goran Bojanić, koji je pristao da prizna krivicu i prihvati zatvorsku kaznu od 13 mjeseci za dva krivična djela. Latinovićeva kompanija Trejdjunik obavezna je da Opštini nadoknadi 19,5 miliona eura, što će učiniti prenosom vlasništva na oko 8.000 m2 prostora u luksuznom centru TQ Plaza. Kvadrati ionako nisu bili njegovi, nego su korupcionaškim dilovima bili poklonjeni Maroviću, Kuljači, bivšem gradskom menadžeru Saši Tičiću i drugima. Latinoviću ni iz džepa ni u džep. Izvukao se i iz predmeta WTE-otpadne vode u kome je sa partnerima oštetio grad za osam miliona eura.
Očekuje se zaključenje sporazuma o priznanju krivice između Specijalnog tužilaštva i Svetozara Marovića, glavnog okrivljenog u budvanskim aferama. Prema šturim podacima koji procure u medijima, Marović može očekivati najviše četiri godine zatvora, od kojih dvije može služiti u kućnom pritvoru. Marović je osumnjičen za učešće u osam afera: izgradnja koncertnog platoa na Jazu, zatim izgradnja poslovnog centra TQ Plaza, preprodaja zemljišta u selu Pijevor, izgradnja postrojenja WTE-otpadne vode, donji Bulevar, mahinacije sa firmom Copyright, izgradnja seoskog puta Krapina i afera Property koja se odnosi na bankarske prevare budvanskih porodica, u kojim je procijenjena šteta više desetina miliona eura. Pitanje koje interesuje javnost jeste: koliki će mu iznos na ime naknade pričinjene štete Katnić odmjeriti?
To pitanje postavili smo njegovom braniocu Zdravku Begoviću, koji je kazao kako naredbom tužilaštva Maroviću nije stavljeno na teret da je sebi pribavio imovinsku korist u navedenim predmetima. Zato on očekuje, šta više – ubijeđen je, da Marovićeva nagodba o priznanju krivice neće ni sadržati odredbu o plaćanju bilo kakave nadoknade u tom smislu. Nije se okoristio pa nema šta ni da vrati.
Najnovija, šesta po redu, ponuda o sporazumnom priznanju krivice upućena je i Aleksandru Armenku, pomoćniku direktora Turističke organizacije Budva, osumnjičenom u aferi Copyright, za prevare i malverzacije u poslovima sa Opštinom, teške oko dva miliona eura. Armenka očekuje zatvorska kazna od šest mjeseci, nema napomena o visini materijalne odštete koju treba da plati.
Da li će biti vođena nezavisna istraga imovine okrivljenih koja će dokazati ono što je građanima Budve tako očigledno ili će se pokazati da su neki ljudi i u krivici povlašćeni. Tokom finansijske istrage koju je tužilaštvo vodilo o poslovima Aleksandra Tičića, bivšeg menadžera grada, člana kriminalne organizacije osumnjičenog za prevare u više predmeta, on je u junu prošle godine svečano otvorio svoj hotel Atina u Budvi, koji se gradio dok je boravio u Spužu. Svečanosti su prisustvovali mnogi Vladini zvaničnici i gosti iz Budve.
Finansijskim inspektorima dovoljno je da posjete Fejsbuk stranice pojedinih osumnjičenih, pa da vide kako izgleda život budvanskih sirotih bogataša. Tu su fotke sa egzotičnih putovanja s kraja na kraj svijeta: Brazil – Rio De Žaneiro, Kuba, Tajland, Šangaj…, zimovanja, šopingovanja po Milanu, Parizu, Londonu… Oni su posebna klasa, novi naraštaj starih političara. Odjeveni u garderobu limitiranih serija poznatih dizajnera, bez zazora nose unikatne tašne, vrijedne po nekoliko hiljada eura.. Žive po hacijendama, vilama i luksuznim stanovima opremljenim preskupim firmiranim namještajem, voze jahte i brodove urađene po narudžbi, džipove… Žene se i udaju uz spektakularne svadbe sa stotinama zvanica, naprasno slave krsne slave po elitnim restoranima uz pjesmu estradnih zvijezda… Oni su mecene, uvažene ličnosti, ne skidaju se sa TV ekrana, otvaraju i zatvaraju razne događaje, dovode Madone, Rolingstounse, trke glisera Formule1, organizuju razne festivale i zamazuju oči javnosti da ne vidi kako se od svega što se dešava u Budvi, novac sliva u njihove džepove. Iza lažnog sjaja ostala je izgubljena Budva, opljačkana, urbanistički uništena, sa praznom kasom bez izgleda na skori oporavak.
Zato se u javnosti mogu čuti predlozi da za propast Budve treba zatražiti obeštečenje od vladajuće Demokratske partije socijalista čiji su kadrovi odgovorni za propast grada.
Pod lupom javnosti
Bivši savezni tužilac u Vašingtonu Nikolas Mensfild prije dvije godine u intervjuu Vijestima, kazao je da i predmeti organizovanog kriminala i korupcije mogu imati epilog na osnovu sporazumnog priznanja krivice, odnosno dogovora između tužioca i okrivljenog. Ali samo u slučaju da tužilaštvo nije dobro uradilo svoj dio posla i nema dovoljno jak slučaj protiv korumpiranog zvaničnika. ,,Slučajevi koji uključuju organizovani kriminal i korupciju često su među predmetima visokog profila koji stavljaju tužioca pod lupu javnosti. U takvom kontekstu, bilo bi javno i profesionalno neprijatno, ali i potencijalno štetno za karijeru tužioca da se dogovori sa osumnjičenim, s obzirom na to da u tim slučajevima javnost takve kazne smatra za previše blage,”rekao je Mensfild, koji je regionalni direktor za bivšu Jugoslaviju u Američkoj asocijaciji za pravnu inicijativu sa zemljama centralne i istočne Evrope.
Branka PLAMENAC
HORIZONTI3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
GLEDIŠTE4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DANAS, SJUTRA3 sedmice