U ljeto 1999. godine, u talasima Jadranskog mora, stradali su putnici improvizovanog broda Mis Pat koji su željeli da pronađu svoju sreću na drugoj strani jadranske obale. U čamac pod tim imenom, koji je registrovan za prevoz šest osoba i dva člana posade, ukrcano je sedamdesetak putnika, među kojima je bilo i djece. Nakon svega nekoliko sati plovidbe na putu od Crne Gore ka Italiji – čamac je potonuo. U brodolomu je stradalo 35 odraslih osoba i djece.
Tragedija se desila 1999. godine, ali ni do danas nije dobila sudski epilog niti se maratonskom sudskom procesu nazire kraj.
Osnovni tužilac u Baru optužio je krajem 2002. godine sedam osoba za krivična djela – nedozvoljen prelazak državne granice u vezi sa teškim djelom protiv opšte sigurnosti i izazivanje opšte opasnosti.
Na spisku okrivljenih su Agim J. Gaši, Ramadan R. Balja, Ismet Ć. Balja, koji se nalazi u bjekstvu, Refik H. Hodžić, takođe u bjekstvu, Joko P. Nikaljević iz Kotora, te Budvani Goran N. Đuričković i Saša Lj. Boreta, koji je osim ovog procesa optužen i za podstrekavanje na ubistvo Slavoljuba M. Šćekića, službenika MUP-a Crne Gore.
,,Optuženi Agim Gaši, Ismet i Ramadan Balja su raseljenim Romima sa Kosova obećali prevoz do Italije, uz novčanu naknadu. Sa Nikaljevićem, Boretom, Đuričkovićem i Hodžićem su se dogovorili da obezbijede čamac, pa su u noći, između 15. i 16. avgusta 1999. godine, brodom Mis Pat krenuli preko Jadrana. Iako je Mis Pat bio registrovan za prevoz šest osoba i dva člana posade, te noći je na njega ukrcano oko 70 ljudi. Nakon nekoliko sati plovidbe, čamac kojim je upravljao Hodžić se prevrnuo, a u brodolomu je nastradalo 35 osoba, od kojih je 13 identifikovano, dok se ostali vode kao nestali”, piše u optužnici.
Suđenje se ovih dana nastavilo u podgoričkom Višem sudu, ali pitanje je kada će biti okončano.
Ovaj slučaj se pominje i u izvještaju Ljudska prava u Crnoj Gori 2010-2011, koji je uradila NVO Akcija za ljudska prava. U njemu se napominje da je suđenje počelo u januaru 2003, ali i da je više od godinu dana, tačnije do februara 2004. odgađano ukupno 18 puta zbog nedolaska svjedoka i neobezbjeđivanja kvalifikovanog prevodioca za romski jezik.
Nakon što je na suđenju održanom u aprilu 2004. državno tužilaštvo izmijenilo optužnicu, predmet je prešao u nadležnost Višeg suda, a rasprava odgođena na neodređeno vrijeme. Viši državni tužilac u Podgorici podnio je krajem maja 2004. zahtjev za sprovođenje istrage. Predmet je bio u istrazi više od dvije godine, sve do novembra 2006. kada je optužnica izmijenjena i treći put.
Bilo je tu raznoraznih zavrzlama. Primjera radi – suđenje, koje je ponovo trebalo da počne u septembru 2010, više puta je odgađano. Prvo zbog prevođenja optužnice na romski jezik, a zatim i zbog toga što nije obezbijeđen prevodilac za romski jezik. Zato je nastavak zakazan za 20. jul 2011. godine.
,,U postupku koji je započet 2002. godine, za utvrđivanje odgovornosti za slučaj u kome je život izgubilo najmanje 37 ljudi, poslije punih osam godina suđenja nije donijeta prvostepena presuda. Na ovaj način i državno tužilaštvo i sud pokazali su krajnje neodgovoran stav prema zaštiti prava na život u Crnoj Gori. Opravdano se postavlja pitanje da li je ovoliko odugovlačenje posljedica diskriminacije, jer su žrtve Romi”, stoji u izvještaju Ljudska prava u Crnoj Gori.
Čitav slučaj je dospio i u crnogorsku skupštinu. Pokret za promjene je pokrenuo inicijativu za saslušanje ministra pravde Duška Markovića zbog slučaja potapanja Mis Pat pred Odborom za politički sistem, pravosuđe i upravu. No, glasovima većine predstavnika vladajuće koalicije odbijena je. Koča Pavlović, poslanik PzP-a, podsjetio je da se radi o aktu organizovanog kriminala, a Zoran Vukčević iz DPS-a je objasnio da odbor ne bi trebalo da se miješa u poslove drugih institucija.
Koča Pavlović objašnjava da se 1998. i 1999. odvijala organizovana trgovina romskim izbjeglicama prema Italiji.
,,Kriminalci su na rashodovane brodove i veće čamce u Crnoj Gori ukrcali oko 16.000 ljudi, od kojih je nepoznat broj onih koji su izgubili živote u vodama Jadrana. Ovaj posao je trafikantima donio oko 30 miliona maraka, i osnovano se sumnja da je namjerno potapanje brodova prepunih izbjeglica na udaljenosti 10-15 nautičkih milja od crnogorske obale, u velikom broju slučajeva bilo sastavni dio njihovog kriminalnog plana”, kaže Pavlović.
On sumnja da neuobičajeno jaki jugo nije izbacio brojna tijela sa potopljenog čamca Mis Pat, trafiking Roma bi se nastavio i nakon te tragedije.
,,Jasno je da se ovako masovna operacija trgovine ljudima nije mogla odigrati bez znanja naših bezbjednosnih službi. Iznenadno i neobjašnjivo bogaćenje i milionska vlasništva koja su stekli neki policijski čelnici tokom tog perioda, daje osnov za sumnju da su ti policajci pomagali, a neki od njih i aktivno učestvovali u poslu trgovine Romima. Lako je u tome prepoznati pravi razlog zbog kojega sudski postupak u slučaju Mis Pat traje 11 godina, i tokom kojih pravosuđe Ratka Vukotića i Vesne Medenice nije donijelo niti jednu, čak ni prvostepenu presudu”, objašnjava Pavlović.
On tvrdi da je zločin trafikovanja Roma, koji se dešavao tokom 1998. i 1999, i po obimu i po broju žrtava najveći i najmonstruozniji zločin koji se desio u Crnoj Gori.
Ljudi koji su te avgustovske noći izgubili živote dok su se nadali boljoj sreći u novoj zemlji – zaslužuju da se sazna istina ko je kriv za njihovo stradanje.
Marijana BOJANIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU4 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice